Cải cách chính sách tài sản mã hóa tại Việt Nam: Sự chuyển biến lớn trong hệ thống quản lý và thuế
Giới thiệu
Vị trí pháp lý của tài sản mã hóa tại Việt Nam từ lâu đã không rõ ràng, chính sách thuế cũng nằm trong vùng xám, khiến các bên tham gia thị trường phải đối mặt với sự không chắc chắn liên tục. Tình trạng này đã có sự chuyển biến lớn vào ngày 14 tháng 6 năm 2025, khi Quốc hội Việt Nam thông qua "Luật Công nghiệp Công nghệ số", lần đầu tiên đưa tài sản mã hóa vào khung pháp lý và thực hiện quản lý phân loại, chính thức trao cho nó địa vị pháp lý, trở thành một sự kiện mang tính cột mốc trong tiến trình quản lý tài sản mã hóa tại Việt Nam.
Luật mới sẽ phân loại tài sản kỹ thuật số thành hai loại: tài sản ảo và mã hóa, loại trừ các công cụ tài chính như chứng khoán, tiền pháp định kỹ thuật số, và ủy quyền cho chính phủ xây dựng các quy định thực hiện, đồng thời tăng cường yêu cầu về an ninh mạng, chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố. Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan, kết nối với tiêu chuẩn quản lý quốc tế, giúp Việt Nam sớm thoát khỏi danh sách xám của FATF.
Bài viết này sẽ phân tích tác động của sự đột phá lập pháp này đối với cấu trúc nền kinh tế số của Việt Nam, giải thích những xu hướng mới nhất trong hệ thống thuế của nó. Thông qua việc hệ thống hóa sự chuyển biến chính sách của chính phủ Việt Nam từ việc quan sát đến việc chủ động xây dựng khung quản lý, kết hợp với phân tích so sánh thực tiễn quản lý tiền điện tử của các quốc gia khác. Ngoài ra, bài viết còn sẽ khám phá chiến lược của Việt Nam trong việc cân bằng giữa quản lý rủi ro và phát triển đổi mới, dự đoán các chính sách cụ thể có thể được ban hành trong tương lai và tác động tiềm năng của chúng đối với Việt Nam như một nền kinh tế số đang nổi.
1 Việt Nam làm rõ vị trí pháp lý của mã hóa tài sản
Trước khi Luật Công nghệ số được ban hành, việc định tính pháp lý đối với mã hóa ở Việt Nam vẫn luôn mơ hồ và thay đổi liên tục. Ban đầu, chính phủ chủ yếu hạn chế việc sử dụng nó như một phương tiện thanh toán và phát hành cảnh báo về rủi ro. Vào tháng 7 năm 2017, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã cấm rõ ràng việc sử dụng các loại mã hóa như Bitcoin làm phương thức thanh toán, những người vi phạm có thể phải đối mặt với hình phạt. Vào tháng 4 năm 2018, Thủ tướng đã chỉ đạo tăng cường quản lý các hoạt động liên quan đến mã hóa.
Mặc dù Bộ Tài chính đã định nghĩa mã hóa vào tháng 4 năm 2016 là tài sản và hàng hóa, nhưng việc thiếu hỗ trợ lập pháp rõ ràng đã dẫn đến sự không chắc chắn trong việc thực thi. Theo Bộ luật Dân sự năm 2015, mã hóa và các tài sản kỹ thuật số khác không thuộc loại tài sản hợp pháp, gây ra khoảng trống pháp lý nghiêm trọng.
Vào ngày 14 tháng 6 năm 2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua "Luật Công nghiệp Công nghệ số", lần đầu tiên trong hệ thống pháp luật xác định rõ ràng tài sản số, và phân loại chúng thành mã hóa và tài sản ảo. Bước đột phá này đã chấm dứt sự không chắc chắn về vị trí pháp lý của tài sản mã hóa, chính thức công nhận chúng là tài sản hợp pháp theo luật dân sự, cung cấp cơ sở pháp lý cho cá nhân và tổ chức thiết lập và thực hiện quyền sở hữu hợp pháp.
Sự chuyển đổi chiến lược này xuất phát từ việc chính phủ nhận ra tiềm năng to lớn của kinh tế mã hóa. Việt Nam có tỷ lệ nắm giữ tiền mã hóa cao nhất thế giới, với khoảng 20,95% dân số sở hữu tài sản mã hóa, và dòng vốn hàng năm vượt quá 100 tỷ USD. Đồng thời, Việt Nam cũng phải đối mặt với nhu cầu ứng phó với áp lực chống rửa tiền và tài trợ khủng bố quốc tế. Do đó, việc hợp pháp hóa là điều kiện cần thiết để thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế số và quản lý hiệu quả ngành công nghiệp mới nổi này. Điều này cho thấy chính phủ Việt Nam đã chuyển từ việc phòng ngừa rủi ro sang tích cực nắm bắt cơ hội kinh tế số, và cố gắng hướng dẫn và quy định ngành công nghiệp mới nổi này thông qua việc xây dựng khung pháp lý hoàn thiện.
2 Sự chuyển mình của hệ thống quản lý mã hóa tiền tệ Việt Nam
Thái độ của Việt Nam đối với mã hóa tiền tệ đã có sự thay đổi đáng kể. Trước đây, hệ thống quản lý chưa hoàn thiện, thường áp dụng các biện pháp một chiều; nhưng với sự bùng nổ toàn cầu của mã hóa tiền tệ và sự thay đổi trong hàng ngũ lãnh đạo của Việt Nam, hệ thống quản lý hiện tại đang nhanh chóng được hoàn thiện, đã hình thành cấu trúc phân công ban đầu và tích cực thúc đẩy nhiều dự án thí điểm quản lý, nhằm mục tiêu vừa tiếp nhận công nghệ mới vừa hiệu quả đối phó với các thách thức như chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố.
2.1 Sắp xếp sự phát triển của khung quy định
Trong giai đoạn 2016-2022, hệ thống quản lý mã hóa của Việt Nam đã trải qua quá trình từ không có đến có, từ cách tiếp cận cứng nhắc đến việc khám phá và nghiên cứu.
Tháng 4 năm 2016, Bộ Tài chính công bố không cấm giao dịch mã hóa, nhưng định tính còn mơ hồ. Tháng 7 năm 2017, Ngân hàng Nhà nước cấm mã hóa làm phương tiện thanh toán. Tháng 4 năm 2018, Thủ tướng yêu cầu tăng cường quản lý các hoạt động mã hóa.
Tháng 5 năm 2020, Thủ tướng chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước khởi động dự án thí điểm blockchain, khám phá ứng dụng mã hóa. Tháng 3 năm 2022, Hiệp hội Blockchain Việt Nam được thành lập, trở thành thực thể pháp lý đầu tiên tập trung vào tài sản mã hóa. Cùng năm, Việt Nam thông qua luật chống rửa tiền, yêu cầu các tổ chức dịch vụ thanh toán thực hiện các biện pháp hiểu khách hàng.
Sau năm 2023, đặc biệt là sau những thay đổi lãnh đạo vào năm 2024, thái độ của Việt Nam đối với mã hóa tiền tệ dần trở nên mềm mỏng.
Vào tháng 2 năm 2024, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính soạn thảo khung pháp lý cho tài sản ảo. Vào tháng 10, ban hành "Chiến lược quốc gia phát triển và ứng dụng công nghệ chuỗi khối Việt Nam 2025", coi chuỗi khối là trụ cột cốt lõi của chuyển đổi số.
Vào tháng 6 năm 2025, Luật Công nghệ số đã được thông qua, thiết lập khung quản lý thận trọng và khoan dung, thúc đẩy sự phát triển kinh tế số rộng rãi hơn.
Khung pháp lý chuyển từ phản ứng thụ động sang hướng dẫn chủ động là đặc điểm chính trong sự tiến hóa của chính sách tài sản số tại Việt Nam. Trong những năm gần đây, trọng tâm quản lý đã rõ ràng chuyển sang việc chủ động xây dựng khung pháp lý, đưa tài sản mã hóa vào chiến lược phát triển kinh tế số quốc gia. Điều này đánh dấu việc Việt Nam bước vào giai đoạn quản lý tài sản số trưởng thành và thực tiễn hơn, với mục tiêu không chỉ là kiểm soát rủi ro, mà còn là giải phóng tiềm năng đổi mới thông qua việc thiết lập một môi trường pháp lý rõ ràng và có thể dự đoán, thu hút đầu tư, nâng cao vị thế của mình trong nền kinh tế số toàn cầu.
2.2 Tổng quan về cấu trúc quản lý và hệ thống phân công hiện có ở Việt Nam
Khung pháp lý về mã hóa hiện tại của Việt Nam chủ yếu do các bộ ngành phân công trách nhiệm, tạo thành một hình thức "quản lý lỏng lẻo". Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Công an và Hiệp hội Blockchain Việt Nam hợp tác cùng nhau xây dựng và hoàn thiện khung quản lý.
Ngân hàng quốc gia chịu trách nhiệm nghiên cứu và đánh giá tác động của mã hóa, xây dựng các chính sách và biện pháp quản lý liên quan. Bộ Tài chính chịu trách nhiệm soạn thảo khung pháp lý cho tài sản ảo, xây dựng chính sách thuế. Bộ Công an chịu trách nhiệm chống lại các hoạt động tội phạm liên quan đến mã hóa. Hiệp hội Blockchain Việt Nam với tư cách là tổ chức tự quản của ngành, cung cấp đề xuất chính sách và tiêu chuẩn ngành.
2.3 Thí điểm hộp cát quy định và xây dựng tuân thủ rủi ro trong bối cảnh bình thường mới
Chính phủ Việt Nam đang thảo luận về việc thành lập trung tâm tài chính khu vực và quốc tế, giới thiệu chính sách thử nghiệm kiểm soát công nghệ tài chính, đặc biệt là đối với các mô hình kinh doanh liên quan đến mã hóa tài sản. Ví dụ, Đà Nẵng đã được cho phép thử nghiệm dự án thí điểm sử dụng stablecoin để thanh toán cho du khách quốc tế.
Việt Nam vẫn đang tích cực khám phá nghiên cứu và phát triển tiền tệ số của ngân hàng trung ương. Mặc dù việc phát hành đồng som số vẫn đang ở giai đoạn đánh giá, nhưng vị thế hợp pháp tiềm năng của nó và vai trò bổ sung đối với hệ thống tài chính truyền thống là một phần quan trọng trong sự phát triển kinh tế số của Việt Nam.
Trong khi thúc đẩy đổi mới khung pháp lý, việc tuân thủ quy định về chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố vẫn là những điểm chú ý cốt lõi, đặc biệt là sau khi bị đưa vào danh sách xám của FATF. Luật Công nghệ số yêu cầu tất cả các hoạt động tài sản số phải thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố để nâng cao tính an toàn và minh bạch. Điều này có nghĩa là các sàn giao dịch mã hóa và các nhà cung cấp dịch vụ liên quan trong tương lai phải tuân thủ các tiêu chuẩn toàn cầu như KYC và AML, và có thể được yêu cầu duy trì quỹ bồi thường để bảo vệ người dùng khỏi các cuộc tấn công mạng.
3 Chính sách thuế đối với mã hóa tiền tệ tại Việt Nam và những tiến triển mới nhất
3.1 Hiện tại, giao dịch mã hóa ở Việt Nam vẫn đang ở trong vùng mờ về thuế.
Trong một thời gian dài, do thiếu định nghĩa pháp lý rõ ràng và khung quy định, giao dịch mã hóa ở Việt Nam vẫn trong vùng mơ hồ về thuế. Công văn của Bộ Tài chính năm 2016 tuy không cấm giao dịch mã hóa nhưng không đề cập đến các quy định thuế cụ thể. Công văn của Ngân hàng Nhà nước năm 2017 không công nhận mã hóa là phương tiện thanh toán, làm gia tăng sự không chắc chắn về pháp lý. Hơn nữa, Bộ luật Dân sự năm 2015 không đưa tài sản số vào phạm vi tài sản, gây trở ngại cho việc đánh thuế mã hóa.
So với hệ thống thuế giao dịch chứng khoán, hoạt động trong lĩnh vực mã hóa lâu dài được miễn nghĩa vụ nộp thuế. Điều này khiến Việt Nam trở thành "thiên đường tránh thuế" trong lĩnh vực mã hóa, thu hút một lượng lớn nhà đầu tư, nhưng cũng dẫn đến khoảng cách thu ngân sách của chính phủ.
3.2 Quy định mới vẽ ra khung pháp lý cho việc đánh thuế mã hóa.
Luật Công nghiệp Công nghệ số sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, đặt nền tảng pháp lý cho việc đánh thuế trong tương lai. Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo nghị quyết về kế hoạch thí điểm phát hành và giao dịch mã hóa, đánh giá khả năng áp dụng thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân đối với giao dịch tài sản mã hóa.
Về thuế suất, có đề xuất bắt chước giao dịch cổ phiếu, áp dụng thuế giao dịch 0,1% cho giao dịch mã hóa. Nếu tiền mã hóa được phân loại là tài sản đầu tư, lợi nhuận giao dịch có thể bị đánh thuế lãi vốn. Đối với các doanh nghiệp tham gia giao dịch tiền mã hóa, có thể phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp 20%. Cũng có đề xuất đánh thuế thu nhập cá nhân 5-10% trên lợi nhuận NFT, đánh thuế phí rút tiền 1-5% trên lợi nhuận của nhà đầu tư nước ngoài, và xem xét cung cấp ưu đãi thuế cho các sàn giao dịch thí điểm.
4 Triển vọng chính sách tiền tệ mã hóa của Việt Nam
Thái độ của chính quyền Việt Nam đối với tài sản mã hóa đã trải qua một sự chuyển biến đáng kể, từ sự cảnh giác và hạn chế ban đầu đến việc khám phá và quy định tích cực hiện nay. Điều này thể hiện sự cân bằng thực dụng giữa việc kiểm soát rủi ro tài chính và nắm bắt cơ hội phát triển kinh tế số. Việt Nam đã đưa công nghệ chuỗi khối, tài sản số và tiền mã hóa vào danh sách công nghệ chiến lược quốc gia, ngang hàng với điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo, cho thấy rằng họ đã coi tài sản số là yếu tố then chốt thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia và tăng trưởng kinh tế.
Trong tương lai, chính sách tài sản mã hóa của Việt Nam có thể xuất hiện những xu hướng sau:
Nhiều quy định quản lý hơn sẽ được ban hành và thực thi. Khi Luật Công nghệ Kỹ thuật số có hiệu lực, dự kiến sẽ có nhiều quy định và hướng dẫn bổ sung được ban hành, làm rõ yêu cầu cấp phép, tiêu chuẩn vận hành và các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng đối với nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa. Sandbox quản lý sẽ tiếp tục phát huy vai trò, cung cấp môi trường thử nghiệm có kiểm soát cho các mô hình kinh doanh và công nghệ mới.
Khung thuế sẽ dần được hoàn thiện và thực thi. Bộ Tài chính có thể đẩy nhanh việc ban hành các quy định thuế cụ thể, làm rõ cách thức đánh thuế, tỷ lệ thuế và quy trình quản lý thuế đối với các hoạt động mã hóa khác nhau. Kinh nghiệm của hệ thống thuế trên các nền tảng thương mại điện tử có thể được áp dụng cho các nền tảng giao dịch mã hóa. Việt Nam có thể xây dựng chính sách thuế phân biệt cho các loại hoạt động mã hóa khác nhau và xem xét sự kết hợp giữa thuế thu nhập vốn và thuế lưu chuyển.
Tài sản kỹ thuật số và hệ thống tài chính truyền thống sẽ dần dần hòa nhập. Chính phủ sẽ tiếp tục thúc đẩy sự kết hợp giữa tài sản kỹ thuật số và hệ thống tài chính truyền thống, khám phá sự phát triển của ngân hàng mã hóa, sàn giao dịch mã hóa quốc gia và stablecoin, nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng tài chính hiện đại hơn.
Việt Nam có triển vọng trở thành hình mẫu "đổi mới tuân thủ" cho nền kinh tế mã hóa Đông Nam Á, cạnh tranh với Thái Lan và Malaysia trên thị trường. Việt Nam sở hữu một cơ sở người dùng mã hóa lớn và chiến lược phát triển kinh tế số rõ ràng. Luật Công nghiệp Công nghệ số vừa được thông qua và các thí điểm thuế cùng cơ chế sandbox đang được thúc đẩy, cho thấy nước này đang chuyển mình từ "vùng xám" sang "quy định rõ ràng". Sự chuyển mình này sẽ giúp Việt Nam nổi bật trong khu vực Đông Nam Á, trở thành một thị trường vừa có thể ôm ấp đổi mới vừa đảm bảo tuân thủ. Kinh nghiệm của Việt Nam có thể cung cấp tham khảo cho các thị trường mới nổi và các nước đang phát triển khác, cho thấy cách thức từng bước xây dựng hệ thống quản lý và thuế tài sản mã hóa một cách hoàn thiện mà không kìm hãm sự đổi mới, biến tiềm năng của thị trường mã hóa thành động lực tăng trưởng kinh tế quốc gia.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
12 thích
Phần thưởng
12
4
Chia sẻ
Bình luận
0/400
OnChain_Detective
· 07-31 20:17
hmm mẫu hình điển hình... trước tiên họ quy định, sau đó là những lần thu thập kyc lén lút *nghi ngờ*
Xem bản gốcTrả lời0
MetaLord420
· 07-31 13:12
Vậy là Việt Nam còn hy vọng thế giới tiền điện tử bơm vốn ngoại vào.
Luật mới của Việt Nam xác định rõ vị trí của tài sản mã hóa, hệ thống quản lý và thuế sẽ có sự chuyển biến lớn.
Cải cách chính sách tài sản mã hóa tại Việt Nam: Sự chuyển biến lớn trong hệ thống quản lý và thuế
Giới thiệu
Vị trí pháp lý của tài sản mã hóa tại Việt Nam từ lâu đã không rõ ràng, chính sách thuế cũng nằm trong vùng xám, khiến các bên tham gia thị trường phải đối mặt với sự không chắc chắn liên tục. Tình trạng này đã có sự chuyển biến lớn vào ngày 14 tháng 6 năm 2025, khi Quốc hội Việt Nam thông qua "Luật Công nghiệp Công nghệ số", lần đầu tiên đưa tài sản mã hóa vào khung pháp lý và thực hiện quản lý phân loại, chính thức trao cho nó địa vị pháp lý, trở thành một sự kiện mang tính cột mốc trong tiến trình quản lý tài sản mã hóa tại Việt Nam.
Luật mới sẽ phân loại tài sản kỹ thuật số thành hai loại: tài sản ảo và mã hóa, loại trừ các công cụ tài chính như chứng khoán, tiền pháp định kỹ thuật số, và ủy quyền cho chính phủ xây dựng các quy định thực hiện, đồng thời tăng cường yêu cầu về an ninh mạng, chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố. Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan, kết nối với tiêu chuẩn quản lý quốc tế, giúp Việt Nam sớm thoát khỏi danh sách xám của FATF.
Bài viết này sẽ phân tích tác động của sự đột phá lập pháp này đối với cấu trúc nền kinh tế số của Việt Nam, giải thích những xu hướng mới nhất trong hệ thống thuế của nó. Thông qua việc hệ thống hóa sự chuyển biến chính sách của chính phủ Việt Nam từ việc quan sát đến việc chủ động xây dựng khung quản lý, kết hợp với phân tích so sánh thực tiễn quản lý tiền điện tử của các quốc gia khác. Ngoài ra, bài viết còn sẽ khám phá chiến lược của Việt Nam trong việc cân bằng giữa quản lý rủi ro và phát triển đổi mới, dự đoán các chính sách cụ thể có thể được ban hành trong tương lai và tác động tiềm năng của chúng đối với Việt Nam như một nền kinh tế số đang nổi.
1 Việt Nam làm rõ vị trí pháp lý của mã hóa tài sản
Trước khi Luật Công nghệ số được ban hành, việc định tính pháp lý đối với mã hóa ở Việt Nam vẫn luôn mơ hồ và thay đổi liên tục. Ban đầu, chính phủ chủ yếu hạn chế việc sử dụng nó như một phương tiện thanh toán và phát hành cảnh báo về rủi ro. Vào tháng 7 năm 2017, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã cấm rõ ràng việc sử dụng các loại mã hóa như Bitcoin làm phương thức thanh toán, những người vi phạm có thể phải đối mặt với hình phạt. Vào tháng 4 năm 2018, Thủ tướng đã chỉ đạo tăng cường quản lý các hoạt động liên quan đến mã hóa.
Mặc dù Bộ Tài chính đã định nghĩa mã hóa vào tháng 4 năm 2016 là tài sản và hàng hóa, nhưng việc thiếu hỗ trợ lập pháp rõ ràng đã dẫn đến sự không chắc chắn trong việc thực thi. Theo Bộ luật Dân sự năm 2015, mã hóa và các tài sản kỹ thuật số khác không thuộc loại tài sản hợp pháp, gây ra khoảng trống pháp lý nghiêm trọng.
Vào ngày 14 tháng 6 năm 2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua "Luật Công nghiệp Công nghệ số", lần đầu tiên trong hệ thống pháp luật xác định rõ ràng tài sản số, và phân loại chúng thành mã hóa và tài sản ảo. Bước đột phá này đã chấm dứt sự không chắc chắn về vị trí pháp lý của tài sản mã hóa, chính thức công nhận chúng là tài sản hợp pháp theo luật dân sự, cung cấp cơ sở pháp lý cho cá nhân và tổ chức thiết lập và thực hiện quyền sở hữu hợp pháp.
Sự chuyển đổi chiến lược này xuất phát từ việc chính phủ nhận ra tiềm năng to lớn của kinh tế mã hóa. Việt Nam có tỷ lệ nắm giữ tiền mã hóa cao nhất thế giới, với khoảng 20,95% dân số sở hữu tài sản mã hóa, và dòng vốn hàng năm vượt quá 100 tỷ USD. Đồng thời, Việt Nam cũng phải đối mặt với nhu cầu ứng phó với áp lực chống rửa tiền và tài trợ khủng bố quốc tế. Do đó, việc hợp pháp hóa là điều kiện cần thiết để thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế số và quản lý hiệu quả ngành công nghiệp mới nổi này. Điều này cho thấy chính phủ Việt Nam đã chuyển từ việc phòng ngừa rủi ro sang tích cực nắm bắt cơ hội kinh tế số, và cố gắng hướng dẫn và quy định ngành công nghiệp mới nổi này thông qua việc xây dựng khung pháp lý hoàn thiện.
2 Sự chuyển mình của hệ thống quản lý mã hóa tiền tệ Việt Nam
Thái độ của Việt Nam đối với mã hóa tiền tệ đã có sự thay đổi đáng kể. Trước đây, hệ thống quản lý chưa hoàn thiện, thường áp dụng các biện pháp một chiều; nhưng với sự bùng nổ toàn cầu của mã hóa tiền tệ và sự thay đổi trong hàng ngũ lãnh đạo của Việt Nam, hệ thống quản lý hiện tại đang nhanh chóng được hoàn thiện, đã hình thành cấu trúc phân công ban đầu và tích cực thúc đẩy nhiều dự án thí điểm quản lý, nhằm mục tiêu vừa tiếp nhận công nghệ mới vừa hiệu quả đối phó với các thách thức như chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố.
2.1 Sắp xếp sự phát triển của khung quy định
Trong giai đoạn 2016-2022, hệ thống quản lý mã hóa của Việt Nam đã trải qua quá trình từ không có đến có, từ cách tiếp cận cứng nhắc đến việc khám phá và nghiên cứu.
Tháng 4 năm 2016, Bộ Tài chính công bố không cấm giao dịch mã hóa, nhưng định tính còn mơ hồ. Tháng 7 năm 2017, Ngân hàng Nhà nước cấm mã hóa làm phương tiện thanh toán. Tháng 4 năm 2018, Thủ tướng yêu cầu tăng cường quản lý các hoạt động mã hóa.
Tháng 5 năm 2020, Thủ tướng chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước khởi động dự án thí điểm blockchain, khám phá ứng dụng mã hóa. Tháng 3 năm 2022, Hiệp hội Blockchain Việt Nam được thành lập, trở thành thực thể pháp lý đầu tiên tập trung vào tài sản mã hóa. Cùng năm, Việt Nam thông qua luật chống rửa tiền, yêu cầu các tổ chức dịch vụ thanh toán thực hiện các biện pháp hiểu khách hàng.
Sau năm 2023, đặc biệt là sau những thay đổi lãnh đạo vào năm 2024, thái độ của Việt Nam đối với mã hóa tiền tệ dần trở nên mềm mỏng.
Vào tháng 2 năm 2024, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính soạn thảo khung pháp lý cho tài sản ảo. Vào tháng 10, ban hành "Chiến lược quốc gia phát triển và ứng dụng công nghệ chuỗi khối Việt Nam 2025", coi chuỗi khối là trụ cột cốt lõi của chuyển đổi số.
Vào tháng 6 năm 2025, Luật Công nghệ số đã được thông qua, thiết lập khung quản lý thận trọng và khoan dung, thúc đẩy sự phát triển kinh tế số rộng rãi hơn.
Khung pháp lý chuyển từ phản ứng thụ động sang hướng dẫn chủ động là đặc điểm chính trong sự tiến hóa của chính sách tài sản số tại Việt Nam. Trong những năm gần đây, trọng tâm quản lý đã rõ ràng chuyển sang việc chủ động xây dựng khung pháp lý, đưa tài sản mã hóa vào chiến lược phát triển kinh tế số quốc gia. Điều này đánh dấu việc Việt Nam bước vào giai đoạn quản lý tài sản số trưởng thành và thực tiễn hơn, với mục tiêu không chỉ là kiểm soát rủi ro, mà còn là giải phóng tiềm năng đổi mới thông qua việc thiết lập một môi trường pháp lý rõ ràng và có thể dự đoán, thu hút đầu tư, nâng cao vị thế của mình trong nền kinh tế số toàn cầu.
2.2 Tổng quan về cấu trúc quản lý và hệ thống phân công hiện có ở Việt Nam
Khung pháp lý về mã hóa hiện tại của Việt Nam chủ yếu do các bộ ngành phân công trách nhiệm, tạo thành một hình thức "quản lý lỏng lẻo". Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Công an và Hiệp hội Blockchain Việt Nam hợp tác cùng nhau xây dựng và hoàn thiện khung quản lý.
Ngân hàng quốc gia chịu trách nhiệm nghiên cứu và đánh giá tác động của mã hóa, xây dựng các chính sách và biện pháp quản lý liên quan. Bộ Tài chính chịu trách nhiệm soạn thảo khung pháp lý cho tài sản ảo, xây dựng chính sách thuế. Bộ Công an chịu trách nhiệm chống lại các hoạt động tội phạm liên quan đến mã hóa. Hiệp hội Blockchain Việt Nam với tư cách là tổ chức tự quản của ngành, cung cấp đề xuất chính sách và tiêu chuẩn ngành.
2.3 Thí điểm hộp cát quy định và xây dựng tuân thủ rủi ro trong bối cảnh bình thường mới
Chính phủ Việt Nam đang thảo luận về việc thành lập trung tâm tài chính khu vực và quốc tế, giới thiệu chính sách thử nghiệm kiểm soát công nghệ tài chính, đặc biệt là đối với các mô hình kinh doanh liên quan đến mã hóa tài sản. Ví dụ, Đà Nẵng đã được cho phép thử nghiệm dự án thí điểm sử dụng stablecoin để thanh toán cho du khách quốc tế.
Việt Nam vẫn đang tích cực khám phá nghiên cứu và phát triển tiền tệ số của ngân hàng trung ương. Mặc dù việc phát hành đồng som số vẫn đang ở giai đoạn đánh giá, nhưng vị thế hợp pháp tiềm năng của nó và vai trò bổ sung đối với hệ thống tài chính truyền thống là một phần quan trọng trong sự phát triển kinh tế số của Việt Nam.
Trong khi thúc đẩy đổi mới khung pháp lý, việc tuân thủ quy định về chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố vẫn là những điểm chú ý cốt lõi, đặc biệt là sau khi bị đưa vào danh sách xám của FATF. Luật Công nghệ số yêu cầu tất cả các hoạt động tài sản số phải thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố để nâng cao tính an toàn và minh bạch. Điều này có nghĩa là các sàn giao dịch mã hóa và các nhà cung cấp dịch vụ liên quan trong tương lai phải tuân thủ các tiêu chuẩn toàn cầu như KYC và AML, và có thể được yêu cầu duy trì quỹ bồi thường để bảo vệ người dùng khỏi các cuộc tấn công mạng.
3 Chính sách thuế đối với mã hóa tiền tệ tại Việt Nam và những tiến triển mới nhất
3.1 Hiện tại, giao dịch mã hóa ở Việt Nam vẫn đang ở trong vùng mờ về thuế.
Trong một thời gian dài, do thiếu định nghĩa pháp lý rõ ràng và khung quy định, giao dịch mã hóa ở Việt Nam vẫn trong vùng mơ hồ về thuế. Công văn của Bộ Tài chính năm 2016 tuy không cấm giao dịch mã hóa nhưng không đề cập đến các quy định thuế cụ thể. Công văn của Ngân hàng Nhà nước năm 2017 không công nhận mã hóa là phương tiện thanh toán, làm gia tăng sự không chắc chắn về pháp lý. Hơn nữa, Bộ luật Dân sự năm 2015 không đưa tài sản số vào phạm vi tài sản, gây trở ngại cho việc đánh thuế mã hóa.
So với hệ thống thuế giao dịch chứng khoán, hoạt động trong lĩnh vực mã hóa lâu dài được miễn nghĩa vụ nộp thuế. Điều này khiến Việt Nam trở thành "thiên đường tránh thuế" trong lĩnh vực mã hóa, thu hút một lượng lớn nhà đầu tư, nhưng cũng dẫn đến khoảng cách thu ngân sách của chính phủ.
3.2 Quy định mới vẽ ra khung pháp lý cho việc đánh thuế mã hóa.
Luật Công nghiệp Công nghệ số sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, đặt nền tảng pháp lý cho việc đánh thuế trong tương lai. Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo nghị quyết về kế hoạch thí điểm phát hành và giao dịch mã hóa, đánh giá khả năng áp dụng thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân đối với giao dịch tài sản mã hóa.
Về thuế suất, có đề xuất bắt chước giao dịch cổ phiếu, áp dụng thuế giao dịch 0,1% cho giao dịch mã hóa. Nếu tiền mã hóa được phân loại là tài sản đầu tư, lợi nhuận giao dịch có thể bị đánh thuế lãi vốn. Đối với các doanh nghiệp tham gia giao dịch tiền mã hóa, có thể phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp 20%. Cũng có đề xuất đánh thuế thu nhập cá nhân 5-10% trên lợi nhuận NFT, đánh thuế phí rút tiền 1-5% trên lợi nhuận của nhà đầu tư nước ngoài, và xem xét cung cấp ưu đãi thuế cho các sàn giao dịch thí điểm.
4 Triển vọng chính sách tiền tệ mã hóa của Việt Nam
Thái độ của chính quyền Việt Nam đối với tài sản mã hóa đã trải qua một sự chuyển biến đáng kể, từ sự cảnh giác và hạn chế ban đầu đến việc khám phá và quy định tích cực hiện nay. Điều này thể hiện sự cân bằng thực dụng giữa việc kiểm soát rủi ro tài chính và nắm bắt cơ hội phát triển kinh tế số. Việt Nam đã đưa công nghệ chuỗi khối, tài sản số và tiền mã hóa vào danh sách công nghệ chiến lược quốc gia, ngang hàng với điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo, cho thấy rằng họ đã coi tài sản số là yếu tố then chốt thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia và tăng trưởng kinh tế.
Trong tương lai, chính sách tài sản mã hóa của Việt Nam có thể xuất hiện những xu hướng sau:
Nhiều quy định quản lý hơn sẽ được ban hành và thực thi. Khi Luật Công nghệ Kỹ thuật số có hiệu lực, dự kiến sẽ có nhiều quy định và hướng dẫn bổ sung được ban hành, làm rõ yêu cầu cấp phép, tiêu chuẩn vận hành và các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng đối với nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa. Sandbox quản lý sẽ tiếp tục phát huy vai trò, cung cấp môi trường thử nghiệm có kiểm soát cho các mô hình kinh doanh và công nghệ mới.
Khung thuế sẽ dần được hoàn thiện và thực thi. Bộ Tài chính có thể đẩy nhanh việc ban hành các quy định thuế cụ thể, làm rõ cách thức đánh thuế, tỷ lệ thuế và quy trình quản lý thuế đối với các hoạt động mã hóa khác nhau. Kinh nghiệm của hệ thống thuế trên các nền tảng thương mại điện tử có thể được áp dụng cho các nền tảng giao dịch mã hóa. Việt Nam có thể xây dựng chính sách thuế phân biệt cho các loại hoạt động mã hóa khác nhau và xem xét sự kết hợp giữa thuế thu nhập vốn và thuế lưu chuyển.
Tài sản kỹ thuật số và hệ thống tài chính truyền thống sẽ dần dần hòa nhập. Chính phủ sẽ tiếp tục thúc đẩy sự kết hợp giữa tài sản kỹ thuật số và hệ thống tài chính truyền thống, khám phá sự phát triển của ngân hàng mã hóa, sàn giao dịch mã hóa quốc gia và stablecoin, nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng tài chính hiện đại hơn.
Việt Nam có triển vọng trở thành hình mẫu "đổi mới tuân thủ" cho nền kinh tế mã hóa Đông Nam Á, cạnh tranh với Thái Lan và Malaysia trên thị trường. Việt Nam sở hữu một cơ sở người dùng mã hóa lớn và chiến lược phát triển kinh tế số rõ ràng. Luật Công nghiệp Công nghệ số vừa được thông qua và các thí điểm thuế cùng cơ chế sandbox đang được thúc đẩy, cho thấy nước này đang chuyển mình từ "vùng xám" sang "quy định rõ ràng". Sự chuyển mình này sẽ giúp Việt Nam nổi bật trong khu vực Đông Nam Á, trở thành một thị trường vừa có thể ôm ấp đổi mới vừa đảm bảo tuân thủ. Kinh nghiệm của Việt Nam có thể cung cấp tham khảo cho các thị trường mới nổi và các nước đang phát triển khác, cho thấy cách thức từng bước xây dựng hệ thống quản lý và thuế tài sản mã hóa một cách hoàn thiện mà không kìm hãm sự đổi mới, biến tiềm năng của thị trường mã hóa thành động lực tăng trưởng kinh tế quốc gia.