Chiến lược chuyển đổi của Ethereum: từ "máy tính toàn cầu" đến "sổ cái toàn cầu"

Nhiều người cho rằng Vitalik Buterin gần đây nhấn mạnh Ethereum là "sổ cái toàn cầu" là một sự điều chỉnh chiến lược hoàn toàn mới, nhưng thực tế, sự chuyển biến này đã bắt đầu từ khi triển khai EIP-1559. Các stablecoin trên mạng Ethereum chiếm 50% thị phần, củng cố thêm vị thế của nó như một lớp thanh toán tài chính. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về sự chuyển biến này:

1. Ý nghĩa cốt lõi của EIP-1559

Bản chất của EIP-1559 không phải là giảm chi phí Gas, mà là định nghĩa lại cơ chế thu thập giá trị của mạng chính Ethereum. Nó thiết lập một mô hình mới, khiến Ethereum không còn phụ thuộc vào sự gia tăng khối lượng giao dịch để thu được giá trị từ việc tiêu thụ gas.

Trước EIP-1559, tất cả các giao dịch (bao gồm DeFi, NFT và GameFi) đều tập trung trên mạng chính, dẫn đến việc tiêu tốn Gas ETH rất lớn. Năm 2021, lượng ETH bị đốt cháy hàng ngày gần như lên đến hàng nghìn. Mạng chính Ethereum lúc đó bị tắc nghẽn nghiêm trọng, Layer2 cũng phải tham gia vào cuộc cạnh tranh Gas khi xác thực dữ liệu theo lô, chi phí cao và khó dự đoán.

EIP-1559 đã giới thiệu cơ chế phí cơ bản có thể dự đoán, khiến chi phí gửi batch của Layer2 trên mạng chính trở nên ổn định và có thể kiểm soát. Điều này đã giảm đáng kể rào cản vận hành của Layer2, cho phép nhiều Layer2 hơn chỉ dựa vào Ethereum để thực hiện thanh toán cuối cùng.

Bề ngoài, EIP-1559 đã tạo điều kiện cho Layer2, nhưng thực tế nó đã thay đổi sâu sắc logic thu hút giá trị của Ethereum: từ việc phụ thuộc vào giao dịch tần suất cao trên mạng chính theo kiểu "tăng trưởng tiêu hao" sang phụ thuộc vào nhu cầu thanh toán của Layer2 theo kiểu "tăng trưởng thuế".

Sự chuyển biến này khiến vai trò của Ethereum giống như một hệ thống thanh toán trung ương, trong khi Layer2 giống như các ngân hàng địa phương, xử lý các giao dịch hàng ngày nhưng cần phải thông qua hệ thống trung ương để thực hiện các thanh toán lớn giữa các ngân hàng. Đây chính là đặc điểm điển hình của "sổ cái toàn cầu".

2. Sự thống trị của stablecoin trên mạng lưới Ethereum

Theo dữ liệu, tổng giá trị thị trường của stablecoin toàn cầu vượt quá 250 tỷ USD, trong đó Ethereum chiếm 50% thị phần. Tỷ lệ này không những không giảm mà còn tăng lên sau khi EIP-1559 được thực hiện. Lý do Ethereum có thể thu hút nhiều vốn như vậy chính là nhờ vào mức độ an toàn không thể thay thế.

Cụ thể, lượng vốn của USDT trên Ethereum là 629,9 tỷ USD, USDC là 381,5 tỷ USD. So với đó, tổng lượng stablecoin trên các blockchain công cộng khác có vẻ không đáng kể.

Lý do các nhà phát hành stablecoin chọn Ethereum không phải là tốc độ giao dịch hay chi phí, mà là sự an toàn kinh tế do việc staking ETH trị giá gần một trăm tỷ đô la. Đối với các tổ chức quản lý tài sản khổng lồ, sự an toàn này là vô cùng quan trọng.

Sự tích lũy vốn lớn của stablecoin đã hình thành một vòng lặp tăng trưởng tự củng cố: càng nhiều stablecoin, thanh khoản càng sâu, thu hút nhiều giao thức DeFi lựa chọn Ethereum, từ đó tạo ra nhu cầu stablecoin nhiều hơn, thu hút thêm vốn đầu tư. Quá trình này thực sự là sự công nhận của thị trường đối với vị trí "sổ cái toàn cầu" của Ethereum.

3. Chiến lược định vị của hệ sinh thái Ethereum

Khi mạng chính của Ethereum tập trung vào "cấp ngân hàng trung ương" của lớp thanh toán, định vị chiến lược của toàn bộ hệ sinh thái trở nên rõ ràng: Layer2 chịu trách nhiệm cho giao dịch tần suất cao, mạng chính tập trung vào thanh toán cuối cùng. Mỗi giao dịch từ Layer2 quay về mạng chính sẽ tiếp tục đốt ETH, thúc đẩy hiệu ứng giảm phát.

Tuy nhiên, dữ liệu thực tế cho thấy, lượng ETH đốt cháy hàng ngày trên mạng chính đã giảm mạnh, thậm chí có lúc chỉ còn dưới vài trăm ETH. Trong khi đó, khối lượng giao dịch và khả năng sinh lợi của các Layer2 lại đang tăng trưởng nhanh chóng. Hiện tượng này đã dấy lên một số lo ngại: Liệu Layer2 có phải là "ma cà rồng" đang tiêu hao giá trị của mạng chính Ethereum?

Mặc dù vậy, vấn đề này không ảnh hưởng đến vị thế của Ethereum như một sổ cái toàn cầu. Sự lắng đọng lớn của stablecoin, bảo đảm an toàn gần một trăm tỷ đô la và hệ sinh thái DeFi lớn nhất thế giới đã chứng minh rằng vốn chọn lựa tính quyền lực thanh toán của Ethereum, chứ không phải sự phồn thịnh giao dịch của hệ sinh thái Layer2.

Vitalik Buterin gần đây nhấn mạnh rằng "sổ cái toàn cầu" giống như một sự xác nhận chính thức về một thực tế đã tồn tại. EIP-1559 là một mốc lịch sử trong sự chuyển đổi này, đánh dấu sự chuyển đổi của Ethereum từ "máy tính toàn cầu" sang "ngân hàng trung ương toàn cầu".

Nếu trong tương lai, lợi nhuận từ tiền điện tử đến từ sự kết hợp giữa cơ sở hạ tầng DeFi trên chuỗi và tài chính truyền thống, thì vị trí của Ethereum như "ngân hàng trung ương thế giới" sẽ đủ để củng cố vị thế của nó, sự thịnh vượng của hệ sinh thái Layer2 không phải là yếu tố quyết định.