Chủ nghĩa bảo hộ thương mại tái xuất hiện: Cảnh báo lịch sử và thách thức mới cho thị trường tiền điện tử

Năm 1930, Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley đã gây ra những tổn thương cho nền kinh tế toàn cầu mà đến nay vẫn còn khiến người ta cảm thấy lo lắng. Cuộc chiến thuế quan, được biện minh bằng lý do bảo vệ ngành công nghiệp trong nước, cuối cùng đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh mẽ trong thương mại toàn cầu, làm trầm trọng thêm ảnh hưởng của Đại Khủng hoảng. Gần một thế kỷ sau, bóng ma của chủ nghĩa bảo hộ thương mại lại một lần nữa bao trùm toàn cầu.

Vào tháng 4 năm 2025, Mỹ tuyên bố sẽ tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc lên 125%, thị trường toàn cầu ngay lập tức rơi vào hoảng loạn. Bộ Thương mại Trung Quốc nhanh chóng phản ứng, cho biết nếu phía Mỹ tiếp tục chơi trò thuế quan, Trung Quốc sẽ không chú ý và giữ quyền thực hiện các biện pháp đối phó thêm. Trong khi đó, chính phủ Mỹ đã đưa ra đề xuất "tạm ngừng thuế trong 90 ngày" cho 75 quốc gia, giảm thuế suất chung xuống còn 10%, nhưng loại trừ Trung Quốc, Mexico và Canada. Chiến lược thương mại có mục tiêu này không chỉ làm gia tăng rủi ro tách rời kinh tế giữa Trung Quốc và Mỹ mà còn khiến thị trường mã hóa - chiến trường mới của dòng vốn toàn cầu - phải đối mặt với những thách thức mới.

Cảnh báo từ lịch sử

Bài học từ Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley vào những năm 1930 rất đáng suy ngẫm. Vào thời điểm đó, các quốc gia đã rơi vào vòng luẩn quẩn của thuế quan trả đũa, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống thương mại quốc tế. Đây được coi là một trong những chính sách thương mại gây hại nhất của thế kỷ 20, bài học lịch sử này nên khiến các nhà quyết định đương đại phải cảnh giác: Chủ nghĩa bảo hộ thương mại chưa bao giờ là giải pháp tốt cho các vấn đề kinh tế.

Năm 1930, Quốc hội Hoa Kỳ thông qua đạo luật này, nâng mức thuế nhập khẩu trung bình lên 59%, mức cao lịch sử, với mục đích bảo vệ ngành công nghiệp trong nước bị ảnh hưởng bởi cuộc Đại Suy Thoái, nhưng lại gây ra những phản ứng dây chuyền thảm khốc. Các đối tác thương mại chính trên toàn cầu đều có các biện pháp trả đũa, dẫn đến quy mô thương mại quốc tế giảm gần hai phần ba trong khoảng thời gian từ 1929 đến 1934, doanh thu xuất khẩu của Hoa Kỳ giảm 70%, tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu càng trở nên tồi tệ hơn. Chính sách này không những không cứu vớt được nền kinh tế Hoa Kỳ mà còn làm trầm trọng thêm độ sâu và thời gian kéo dài của cuộc Đại Suy Thoái, phơi bày những khuyết điểm chết người của chủ nghĩa bảo hộ thương mại: trong nền kinh tế toàn cầu, việc đơn phương tăng cường rào cản thương mại chắc chắn sẽ dẫn đến "hiệu ứng boomerang". Thậm chí nghiêm trọng hơn, đạo luật này đã phá hủy nền tảng của hợp tác thương mại đa phương quốc tế, làm tăng cường cảm xúc dân tộc kinh tế, đặt nền móng cho sự sụp đổ của trật tự kinh tế quốc tế trước Thế chiến II.

Đặc điểm của cuộc chiến thuế quan mới

Cuộc chiến thuế quan năm 2025 khác với năm 1930. Hoa Kỳ cố gắng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua "cuộc chiến thuế quan chọn lọc" - gây áp lực lớn lên Trung Quốc, trong khi tạm thời nới lỏng với hầu hết các quốc gia. Chiến lược "phân hóa và tan rã" này có vẻ tinh vi, nhưng thực chất ẩn chứa rủi ro. Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc không còn là quốc gia yếu kém trong thương mại đối phó thụ động như những năm 1930. Đối mặt với quyết định áp thuế bổ sung của phía Mỹ, Trung Quốc không ngay lập tức đáp trả bằng biện pháp đối ứng, mà chọn cách "không quan tâm" để xử lý lạnh lùng, đồng thời đẩy nhanh tiến trình "giảm đô la hóa". Sự kiên định chiến lược này khiến thị trường nhận ra rằng, cuộc chiến thương mại mới có thể sẽ không biến thành cuộc hỗn chiến toàn diện như những năm 1930, mà là một cuộc chiến tiêu hao lâu dài hơn.

Thị trường tiền điện tử phản ứng

Chính sách thuế của chính phủ Mỹ đã gây ra sự chấn động mạnh mẽ trên thị trường tài chính toàn cầu, thị trường tiền điện tử cũng không thể tránh khỏi. Giá Bitcoin đã giảm từ 83,500 USD xuống còn 74,500 USD, Ethereum giảm mạnh hơn, từ 1,800 USD xuống còn 1,380 USD, tổng giá trị thị trường của các loại mã hóa khác đã giảm hơn 40%. Tính thanh khoản trên thị trường rõ rệt bị thu hẹp, dòng vốn hàng tháng vào Bitcoin đã giảm mạnh từ đỉnh 100 tỷ USD xuống còn 6 tỷ USD, Ethereum thậm chí còn chuyển sang dòng ra ròng 6 tỷ USD. Mặc dù đã xảy ra cuộc "bán tháo kiểu đầu hàng" quy mô lớn, nhưng với việc giá giảm sâu, quy mô thua lỗ dần thu hẹp cho thấy áp lực bán trong ngắn hạn có thể đã gần đến hồi kết.

Xét về mặt kỹ thuật, 93.000 đô la đã trở thành mức kháng cự chính để Bitcoin lấy lại động lực tăng giá, trong khi khoảng 65.000-71.000 đô la là khu vực hỗ trợ cốt lõi mà bên mua phải giữ vững. Hiện tại, thị trường đang ở giai đoạn quan trọng, nếu phá vỡ mức hỗ trợ, có thể khiến hầu hết các nhà đầu tư mắc kẹt trong thua lỗ, dẫn đến điều chỉnh thị trường mạnh mẽ hơn. Nhìn chung, thị trường tiền điện tử rất nhạy cảm với sự thay đổi của tính thanh khoản toàn cầu, sự không chắc chắn do chính sách thuế này đã gây ra những ảnh hưởng rộng rãi, việc thị trường có thể ổn định hay không sẽ phụ thuộc vào định hướng chính sách tiếp theo và tình hình dòng vốn trở lại.

Kết luận

Thị trường tiền điện tử trong cuộc tranh giành này vừa là người chịu đựng thụ động, vừa là biến số chủ động. Khi tình hình quốc tế căng thẳng, hệ thống tiền tệ toàn cầu đang trong tình trạng hỗn loạn, các nhà đầu tư có thể tìm kiếm một phương tiện lưu trữ giá trị kỹ thuật số khan hiếm, toàn cầu, không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ hoặc thực thể đơn lẻ nào. Có lẽ, khi uy tín của trật tự cũ bị xói mòn bởi các cuộc chiến thương mại, hạt giống của hệ thống mới sẽ âm thầm nảy mầm.