Phân tích quá trình phát triển và logic giá trị của Meme coin
Bài viết này hệ thống hóa quá trình phát triển của meme coin, thông qua phân tích các trường hợp điển hình và tiết lộ logic giá trị độc đáo của nó: khác với tài sản tài chính truyền thống, giá trị cốt lõi của meme coin thể hiện ở "khả năng truyền bá văn hóa × sự đồng thuận của cộng đồng", thay vì hoàn toàn dựa vào công nghệ hay giá trị thực tiễn. Dựa trên đặc điểm tiến hóa của nó, có thể phân chia thành ba giai đoạn phát triển chính:
1. Đột phá/Khởi đầu (2013-2016) - Tăng trưởng hoang dã, sóng lớn cuốn trôi cát
Hoa nở trong chốc lát: nhiệt độ ngắn hạn, thiếu tích lũy văn hóa, nhanh chóng biến mất. (Như Mooncoin, TIPS, Nyancoin)
Kiểu tướng quân thường thắng: biểu tượng văn hóa + cộng đồng điều khiển, tồn tại lâu dài. (Như DOGE)
2. Nằm im/Bùng nổ (2017-2021) - Thời đại hợp đồng thông minh, meme coin chào đón sự biến đổi chất.
Hình dạng sao băng: Được thúc đẩy bởi đầu cơ, bong bóng nhanh chóng vỡ. (Như UET, HOGE)
Hình thức dài hạn của ngôi sao: Mở rộng sinh thái, phá vỡ giới hạn. (Như ShibaSwap của SHIB)
Đột phá chuyển đổi: Cố gắng đổi mới, nhưng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố hạn chế, tiến triển chậm. (Ví dụ như kế hoạch vũ trụ của FLOKI, sự ràng buộc của SAMO với chuỗi công cộng)
3. Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) - Sự trỗi dậy của câu chuyện mới, thị trường bắt đầu tái sắp xếp
Giao dịch ngắn hạn: dựa vào các điểm nóng, rủi ro rất cao. (Ví dụ như cơn sốt câu chuyện chính trị của TRUMP)
Được điều khiển bởi hệ sinh thái: Dựa vào blockchain công khai, bùng nổ ngắn hạn. (Ví dụ: WIF, BONK)
Đổi mới kể chuyện: AI + Meme, khái niệm đầu cơ, khủng hoảng lòng tin. (Như GOAT)
Biểu tượng văn hóa: IP nổi tiếng, độ hot ngắn hạn. (Như MOODENG)
Meme coin sẽ tiếp tục đối mặt với thách thức cân bằng giữa "thổi phồng và thực chất", trong khi đổi mới công nghệ (như AI, DeFAI) và xây dựng cộng đồng sẽ trở thành những yếu tố then chốt. Mặc dù thị trường đang trải qua điều chỉnh, nhưng như một sản phẩm điển hình của kinh tế chú ý, meme coin vẫn sẽ giữ vị trí và ảnh hưởng độc đáo của nó trong lĩnh vực tiền điện tử.
Nhìn lại lịch sử, điểm lại mạch lạc
Là một trong những sự tồn tại độc đáo nhất trong lĩnh vực tiền điện tử, meme coin vừa có thuộc tính văn hóa vừa có đặc tính tài chính. Nhìn lại lịch sử của meme coin, cũng là nhìn lại lịch sử va chạm giữa văn hóa Internet và sự đầu cơ tài chính.
Từ những câu đùa châm biếm ngay từ đầu, đến nay đồng tiền ảo meme đã chiếm lĩnh một vị trí trên thị trường, meme coin đang kể cho chúng ta nghe về trải nghiệm của nó - trong thời đại hiện nay, có lẽ sự cộng hưởng văn hóa và niềm tin của cộng đồng có thể thúc đẩy việc tạo ra giá trị hơn cả các bản white paper công nghệ. Khi thế giới tài chính truyền thống vẫn đang cố gắng tạo ra giá trị mới, Meme coin đã tái định hình nhận thức của con người về "giá trị" chính nó.
Trong thời đại mà mạng xã hội thống trị, tốc độ và cách thức truyền bá thông tin đã thay đổi một cách căn bản. Một meme hình ảnh phổ biến trên Reddit hoặc Twitter có thể nhận được hàng trăm triệu lượt hiển thị trên toàn cầu chỉ trong vài giờ, và sức mạnh lan truyền theo kiểu virus này hiện nay đã được chuyển đổi trực tiếp thành giá trị tài chính. Meme coin như một phương tiện hoàn hảo cho sự chuyển đổi này, đã viết nên câu chuyện và huyền thoại của riêng mình trên trục tọa độ theo thời gian.
Đột phá/Khởi đầu (2013-2016) - Thời kỳ phát triển mạnh mẽ, những người tiên phong dũng cảm đứng trên đỉnh sóng; Nơi những con sóng lớn cuốn trôi, những kẻ thất bại lặng lẽ rời khỏi sân khấu.
Thời kỳ này chứng kiến hành trình đổi mới sáng tạo nguyên thủy của meme coin từ con số không đến một, thể hiện một hệ sinh thái độc đáo với sự phát triển hoang dã và chọn lọc tự nhiên song song. Lấy sự ra đời của DOGE vào tháng 12 năm 2013 làm điểm khởi đầu biểu tượng, cho đến khi công nghệ hợp đồng thông minh Ethereum trưởng thành vào năm 2016, nó tạo thành "thế kỷ sáng tạo" thuần khiết và chân thực nhất trong lịch sử phát triển của meme coin.
Về mặt kỹ thuật, ngoại trừ một số trường hợp ngoại lệ, hầu hết các meme coin trong giai đoạn này đều dựa trên mã nguồn của Bitcoin hoặc Litecoin.
Về mặt hiệu suất thị trường, dữ liệu lịch sử từ CoinMarketCap cho thấy, đồng meme được sinh ra trong khoảng thời gian này có chu kỳ hoạt động trung bình chỉ 11,7 tháng, nhưng những người sống sót như DOGE lại thể hiện sức sống đáng kinh ngạc.
Về mặt vị trí lịch sử, ý nghĩa nền tảng của giai đoạn này không thể bị đánh giá thấp. Thực tế, lịch sử đã chỉ ra rằng: những đổi mới thực sự thường xuất hiện trong thời điểm chưa có quy tắc, và từ 2013-2016, nơi thử nghiệm chưa hình thành hệ thống này, chính là nơi bảo tồn những gen nổi loạn và tinh thần đổi mới quý giá nhất của thế giới tiền điện tử.
Nằm chờ/Bùng nổ (2017-2021) - Giữa những biến động của thủy triều, có kẻ thông thái nắm bắt thời cơ; nơi gió mây đổi thay, những anh hùng hùng mạnh bị đánh bại.
Trong năm năm qua, thị trường đã chứng kiến sự chuyển mình của meme coin từ văn hóa ngách đến tài sản tài chính chính thống. Lấy sự phổ biến của tiêu chuẩn ERC-20 vào năm 2017 làm điểm chuyển giao công nghệ, đến năm 2021 khi SHIB lập kỷ lục giá trị thị trường, meme coin đã hoàn thành sự biến đổi từ "chuyện đùa trên mạng" thành "biểu tượng đầu tư hiện tượng."
Về mặt kỹ thuật, sự trưởng thành của hợp đồng thông minh đã hoàn toàn tái cấu trúc logic phát hành của meme coin. Dựa trên dữ liệu trên chuỗi Ethereum, hầu hết các meme coin ra đời từ năm 2017-2021 đều chọn sử dụng tiêu chuẩn ERC-20 hoặc phụ thuộc vào các giao thức khác, làm giảm chi phí phát hành xuống dưới một phần nghìn (so với hàng chục nghìn đô la cho việc phát triển chuỗi độc lập). Sự dân chủ hóa công nghệ giống như một con dao hai lưỡi này đã tạo ra cơn sốt "mọi thứ đều có thể là meme", nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ cạnh tranh đồng nhất.
Đồng thời, trên phương diện câu chuyện thị trường, dữ liệu từ CoinGecko cho thấy vào tháng 12 năm 2017, vốn hóa thị trường DOGE lần đầu tiên vượt qua 1 tỷ USD, trong khi trong giai đoạn cao điểm năm 2021, tổng khối lượng giao dịch của toàn bộ mảng meme coin trong một ngày đã vượt qua 30 tỷ USD, chiếm 12,3% toàn bộ thị trường tiền điện tử. Đáng chú ý là, các meme coin ra đời trong giai đoạn này đã có sự cải thiện lớn về vòng đời so với thời kỳ trước.
Nhưng cần lưu ý rằng không phải tất cả các meme coin đều có tỷ lệ sống sót cao hơn và thời gian tồn tại dài hơn. Theo báo cáo nghiên cứu của chainplay, các dự án meme coin trung bình đều chết mỗi tháng vào năm 2020.
Xét về toàn bộ lịch sử tiền điện tử, sự biến đổi sâu sắc nhất trong giai đoạn này là sự tái cấu trúc nhận thức giá trị. Khi DOGE được niêm yết trên các sàn giao dịch chính thống như Coinbase vào năm 2021, và khi người sáng lập SHIB ẩn danh nhưng có thể khuấy động thị trường với giá trị hàng tỷ đô la, tài chính truyền thống buộc phải xem xét lại bản chất của các đồng meme - như báo cáo "Tài sản Meme và Kinh tế Chú ý" được phát hành bởi Sáng kiến Tiền điện tử MIT vào năm 2021 đã chỉ ra: "Cơ chế nắm bắt giá trị của các tài sản như Dogecoin về cơ bản là chuyển đổi sự chú ý trên mạng thành mức giá thanh khoản". Sự thay đổi nhận thức này đã tạo nền tảng quan trọng cho các thí nghiệm tài chính xã hội trong kỷ nguyên Web3 tiếp theo.
Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) - Khi cuồng phong đã qua, vàng thật bắt đầu hiện rõ bản chất; Trong thế giới đại tranh đấu, cục diện cuối cùng cũng trở nên rõ ràng.
Kể từ năm 2022, thị trường meme coin đã bắt đầu chuyển từ sự cuồng nhiệt sang sự điều chỉnh sâu sắc có lý trí. Với sự sụp đổ của Terra vào tháng 5 năm 2022 làm mốc phân chia, đến sự trỗi dậy của chuẩn BRC-20 vào năm 2023 là một bước ngoặt, hệ sinh thái meme coin đang trải qua một cuộc tái định giá giá trị khắc nghiệt nhưng cần thiết.
Theo thống kê của CoinMarketCap, tổng giá trị thị trường của meme coin đã giảm 82% vào năm 2022, nhưng các dự án hàng đầu như DOGE và SHIB vẫn duy trì vị trí trong top 20 về giá trị thị trường. Một báo cáo mới từ trung tâm dữ liệu GameFi Chainplay có tên "State of Memecoin 2024" (báo cáo này đã nghiên cứu và phân tích hơn 30.000 dự án meme coin trên Ethereum, Solana và Base) chỉ ra rằng "97% CÁC MEMECOIN ĐÃ CHẾT". Báo cáo cũng chỉ ra rằng: "Các nền tảng blockchain khác nhau thể hiện tỷ lệ chết meme coin khác nhau. Base dẫn đầu với tỷ lệ chết 66.91%, tiếp theo là Solana với 54.03% và Ethereum với 36.59%."
Tuy nhiên, không nên xem nhẹ hoặc suy đoán xem liệu meme coin đã đi đến hồi kết hay chưa. Thị trường tiền điện tử luôn đầy biến động, meme coin là một loại đặc biệt trong số đó, càng khó có thể đánh giá bằng cái nhìn thông thường.
Như Mathew McDermott, người phụ trách tài sản kỹ thuật số của Goldman Sachs, đã nói: "Những dự án meme có thể nhận được tài trợ sau năm 2023 phải chứng minh khả năng tạo ra giá trị lâu dài vượt ra ngoài sự thổi phồng đơn giản." Cũng như một nhà nghiên cứu của a16z đã chỉ ra: "Mùa đông này đang lọc bỏ bong bóng đầu cơ, những gì còn lại sẽ là tài sản kỹ thuật số thực sự có sức bền văn hóa." Bước đi trong tương lai có thể chứng minh: những đồng meme có khả năng vượt qua chu kỳ cuối cùng sẽ trở thành cầu nối quan trọng kết nối thế giới tiền điện tử với văn hóa đại chúng.
Phân khối, khai thác chi tiết quan trọng
Phá đất/Mở nền (2013-2016)
Các loại coin trong giai đoạn này có thể được chia thành các loại sau dựa trên vòng đời/cộng đồng hoạt động/biến động giá trị thị trường.
Loại hoa nở một lần
Trong hệ sinh thái tiền điện tử nhanh chóng phát triển với động lực sáng tạo, những dự án thiếu tính bền vững chắc chắn chỉ có thể trở thành những kẻ ghé thăm nhanh chóng. Chúng có thể gây chú ý trên thị trường trong một khoảng thời gian nhất định, nhưng cuối cùng khó có thể thoát khỏi "số phận thoáng qua". Mặc dù nở rộ rực rỡ, nhưng khó có thể duy trì độ nóng lâu dài.
Mooncoin - Một giấc mơ "đổ bộ" chưa hoàn thành
Là một loại meme coin với khẩu hiệu "登月（To the Moon）", cuộc đời ngắn ngủi của nó không thể mang nổi tham vọng của một câu chuyện vĩ đại. Như Crypto Briefing đã nói vào năm 2015: "Mooncoin ngoài tên gọi, không có bất kỳ ứng dụng thực tế nào liên quan đến không gian hay việc đặt chân lên mặt trăng."
Nhìn lại quỹ đạo phát triển từ 2014 đến 2018 (lần cập nhật cuối cùng trên GitHub của nó dừng lại vào năm 2018 (v1.8.0), gần như đánh dấu sự biến mất thực sự của dự án), mooncoin có những màn trình diễn đầu tiên có thể nói là ấn tượng: trong năm đầu tiên ra mắt, nó đã lập kỷ lục tăng trưởng trên 300% trong một ngày; lượng thảo luận trong cộng đồng Reddit r/Mooncoin vượt quá 5000 bài trong một tháng; hợp tác với nền tảng trò chơi Moonrocket (sau đó nền tảng này đã đóng cửa); thậm chí còn được Coindesk gọi là "đồng coin đùa giỡn nghiêm túc nhất".
Tuy nhiên, sau ánh sáng rực rỡ là một khoảng lặng dài: Năm 2015, việc các sàn giao dịch chính thức gỡ bỏ đã dẫn đến việc giá trị thị trường giảm hơn 90%; Năm sau, các thành viên trong nhóm phát triển ẩn danh tuyên bố "ngủ vô thời hạn"; Cho đến năm 2018, dự án mới có một ánh sáng trở lại ngắn ngủi - nhưng điều này không phải do những đột phá của chính nó, mà nhờ vào hai yếu tố bên ngoài lớn: Một là sự phục hồi tổng thể của thị trường tiền điện tử (Bitcoin trong Quý 1 năm 2018 đã phục hồi từ 13.000 đô la lên 17.000 đô la, kéo theo sự tăng giá của các đồng coin khác); Hai là việc SpaceX phóng tên lửa Falcon Heavy đã làm sống lại meme mạng "To the Moon", video chế "Đếm ngược Mooncoin lên mặt trăng" do các thành viên trong cộng đồng sản xuất (đã có hơn 500.000 lượt xem trên YouTube) bất ngờ mang lại lưu lượng truy cập.
Thật tiếc là Mooncoin đã không nắm bắt được cơ hội cuối cùng này. Nhóm phát triển tuyên bố sẽ tạo ra trò chơi "vũ trụ tháng" nhưng cuối cùng bản whitepaper cũng không thể được thực hiện, thậm chí cái gọi là "trò chơi vũ trụ" chỉ là một video trình diễn Unity. Sau đó, với việc Bitcoin giảm 60% vào tháng 4 năm 2018, nhiệt huyết của thị trường giảm sút, Mooncoin hoàn toàn lui vào bóng tối. Như bản tóm tắt của Delphi Digital trong báo cáo "Chu kỳ tiền điện tử" (2019): "Cái lần hồi sinh này đã chứng minh quy luật tàn khốc của Meme coin - những dự án thiếu văn hóa tích lũy, bất kỳ cập nhật công nghệ nào cũng chỉ là thuốc hồi sức."
Fedoracoin (TIPS) - Một sự công nhận "quý ông" nhỏ lẻ
FedoraCoin (TIPS) ra đời vào ngày 22 tháng 12 năm 2013, với mục tiêu không phải là thị trường đại chúng mà là nhắm chính xác vào nhóm văn hóa phụ "Fedora-wearing neckbeard" ("kẻ đeo mũ Fedora") trên Reddit. Sự định vị cực kỳ cụ thể này đã giúp nó nhanh chóng nổi tiếng trong cộng đồng nhất định, nhưng cũng đặt ra nguy cơ hạn chế trong sự phát triển sau này.
Về mặt kỹ thuật, TIPS sử dụng thuật toán Scrypt khá phổ biến vào thời điểm đó, thiết kế hỗ trợ khai thác GPU khiến nó trở nên thân thiện với người dùng thông thường. Cấu trúc đơn giản và thực tiễn này đã giúp nó nhanh chóng phát triển trong giai đoạn đầu.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
Lịch sử phát triển của Meme coin: từ khai thác đến sự biến đổi giá trị tái cấu trúc
Phân tích quá trình phát triển và logic giá trị của Meme coin
Bài viết này hệ thống hóa quá trình phát triển của meme coin, thông qua phân tích các trường hợp điển hình và tiết lộ logic giá trị độc đáo của nó: khác với tài sản tài chính truyền thống, giá trị cốt lõi của meme coin thể hiện ở "khả năng truyền bá văn hóa × sự đồng thuận của cộng đồng", thay vì hoàn toàn dựa vào công nghệ hay giá trị thực tiễn. Dựa trên đặc điểm tiến hóa của nó, có thể phân chia thành ba giai đoạn phát triển chính:
1. Đột phá/Khởi đầu (2013-2016) - Tăng trưởng hoang dã, sóng lớn cuốn trôi cát
2. Nằm im/Bùng nổ (2017-2021) - Thời đại hợp đồng thông minh, meme coin chào đón sự biến đổi chất.
3. Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) - Sự trỗi dậy của câu chuyện mới, thị trường bắt đầu tái sắp xếp
Meme coin sẽ tiếp tục đối mặt với thách thức cân bằng giữa "thổi phồng và thực chất", trong khi đổi mới công nghệ (như AI, DeFAI) và xây dựng cộng đồng sẽ trở thành những yếu tố then chốt. Mặc dù thị trường đang trải qua điều chỉnh, nhưng như một sản phẩm điển hình của kinh tế chú ý, meme coin vẫn sẽ giữ vị trí và ảnh hưởng độc đáo của nó trong lĩnh vực tiền điện tử.
Nhìn lại lịch sử, điểm lại mạch lạc
Là một trong những sự tồn tại độc đáo nhất trong lĩnh vực tiền điện tử, meme coin vừa có thuộc tính văn hóa vừa có đặc tính tài chính. Nhìn lại lịch sử của meme coin, cũng là nhìn lại lịch sử va chạm giữa văn hóa Internet và sự đầu cơ tài chính.
Từ những câu đùa châm biếm ngay từ đầu, đến nay đồng tiền ảo meme đã chiếm lĩnh một vị trí trên thị trường, meme coin đang kể cho chúng ta nghe về trải nghiệm của nó - trong thời đại hiện nay, có lẽ sự cộng hưởng văn hóa và niềm tin của cộng đồng có thể thúc đẩy việc tạo ra giá trị hơn cả các bản white paper công nghệ. Khi thế giới tài chính truyền thống vẫn đang cố gắng tạo ra giá trị mới, Meme coin đã tái định hình nhận thức của con người về "giá trị" chính nó.
Trong thời đại mà mạng xã hội thống trị, tốc độ và cách thức truyền bá thông tin đã thay đổi một cách căn bản. Một meme hình ảnh phổ biến trên Reddit hoặc Twitter có thể nhận được hàng trăm triệu lượt hiển thị trên toàn cầu chỉ trong vài giờ, và sức mạnh lan truyền theo kiểu virus này hiện nay đã được chuyển đổi trực tiếp thành giá trị tài chính. Meme coin như một phương tiện hoàn hảo cho sự chuyển đổi này, đã viết nên câu chuyện và huyền thoại của riêng mình trên trục tọa độ theo thời gian.
Đột phá/Khởi đầu (2013-2016) - Thời kỳ phát triển mạnh mẽ, những người tiên phong dũng cảm đứng trên đỉnh sóng; Nơi những con sóng lớn cuốn trôi, những kẻ thất bại lặng lẽ rời khỏi sân khấu.
Thời kỳ này chứng kiến hành trình đổi mới sáng tạo nguyên thủy của meme coin từ con số không đến một, thể hiện một hệ sinh thái độc đáo với sự phát triển hoang dã và chọn lọc tự nhiên song song. Lấy sự ra đời của DOGE vào tháng 12 năm 2013 làm điểm khởi đầu biểu tượng, cho đến khi công nghệ hợp đồng thông minh Ethereum trưởng thành vào năm 2016, nó tạo thành "thế kỷ sáng tạo" thuần khiết và chân thực nhất trong lịch sử phát triển của meme coin.
Về mặt kỹ thuật, ngoại trừ một số trường hợp ngoại lệ, hầu hết các meme coin trong giai đoạn này đều dựa trên mã nguồn của Bitcoin hoặc Litecoin.
Về mặt hiệu suất thị trường, dữ liệu lịch sử từ CoinMarketCap cho thấy, đồng meme được sinh ra trong khoảng thời gian này có chu kỳ hoạt động trung bình chỉ 11,7 tháng, nhưng những người sống sót như DOGE lại thể hiện sức sống đáng kinh ngạc.
Về mặt vị trí lịch sử, ý nghĩa nền tảng của giai đoạn này không thể bị đánh giá thấp. Thực tế, lịch sử đã chỉ ra rằng: những đổi mới thực sự thường xuất hiện trong thời điểm chưa có quy tắc, và từ 2013-2016, nơi thử nghiệm chưa hình thành hệ thống này, chính là nơi bảo tồn những gen nổi loạn và tinh thần đổi mới quý giá nhất của thế giới tiền điện tử.
Nằm chờ/Bùng nổ (2017-2021) - Giữa những biến động của thủy triều, có kẻ thông thái nắm bắt thời cơ; nơi gió mây đổi thay, những anh hùng hùng mạnh bị đánh bại.
Trong năm năm qua, thị trường đã chứng kiến sự chuyển mình của meme coin từ văn hóa ngách đến tài sản tài chính chính thống. Lấy sự phổ biến của tiêu chuẩn ERC-20 vào năm 2017 làm điểm chuyển giao công nghệ, đến năm 2021 khi SHIB lập kỷ lục giá trị thị trường, meme coin đã hoàn thành sự biến đổi từ "chuyện đùa trên mạng" thành "biểu tượng đầu tư hiện tượng."
Về mặt kỹ thuật, sự trưởng thành của hợp đồng thông minh đã hoàn toàn tái cấu trúc logic phát hành của meme coin. Dựa trên dữ liệu trên chuỗi Ethereum, hầu hết các meme coin ra đời từ năm 2017-2021 đều chọn sử dụng tiêu chuẩn ERC-20 hoặc phụ thuộc vào các giao thức khác, làm giảm chi phí phát hành xuống dưới một phần nghìn (so với hàng chục nghìn đô la cho việc phát triển chuỗi độc lập). Sự dân chủ hóa công nghệ giống như một con dao hai lưỡi này đã tạo ra cơn sốt "mọi thứ đều có thể là meme", nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ cạnh tranh đồng nhất.
Đồng thời, trên phương diện câu chuyện thị trường, dữ liệu từ CoinGecko cho thấy vào tháng 12 năm 2017, vốn hóa thị trường DOGE lần đầu tiên vượt qua 1 tỷ USD, trong khi trong giai đoạn cao điểm năm 2021, tổng khối lượng giao dịch của toàn bộ mảng meme coin trong một ngày đã vượt qua 30 tỷ USD, chiếm 12,3% toàn bộ thị trường tiền điện tử. Đáng chú ý là, các meme coin ra đời trong giai đoạn này đã có sự cải thiện lớn về vòng đời so với thời kỳ trước.
Nhưng cần lưu ý rằng không phải tất cả các meme coin đều có tỷ lệ sống sót cao hơn và thời gian tồn tại dài hơn. Theo báo cáo nghiên cứu của chainplay, các dự án meme coin trung bình đều chết mỗi tháng vào năm 2020.
Xét về toàn bộ lịch sử tiền điện tử, sự biến đổi sâu sắc nhất trong giai đoạn này là sự tái cấu trúc nhận thức giá trị. Khi DOGE được niêm yết trên các sàn giao dịch chính thống như Coinbase vào năm 2021, và khi người sáng lập SHIB ẩn danh nhưng có thể khuấy động thị trường với giá trị hàng tỷ đô la, tài chính truyền thống buộc phải xem xét lại bản chất của các đồng meme - như báo cáo "Tài sản Meme và Kinh tế Chú ý" được phát hành bởi Sáng kiến Tiền điện tử MIT vào năm 2021 đã chỉ ra: "Cơ chế nắm bắt giá trị của các tài sản như Dogecoin về cơ bản là chuyển đổi sự chú ý trên mạng thành mức giá thanh khoản". Sự thay đổi nhận thức này đã tạo nền tảng quan trọng cho các thí nghiệm tài chính xã hội trong kỷ nguyên Web3 tiếp theo.
Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) - Khi cuồng phong đã qua, vàng thật bắt đầu hiện rõ bản chất; Trong thế giới đại tranh đấu, cục diện cuối cùng cũng trở nên rõ ràng.
Kể từ năm 2022, thị trường meme coin đã bắt đầu chuyển từ sự cuồng nhiệt sang sự điều chỉnh sâu sắc có lý trí. Với sự sụp đổ của Terra vào tháng 5 năm 2022 làm mốc phân chia, đến sự trỗi dậy của chuẩn BRC-20 vào năm 2023 là một bước ngoặt, hệ sinh thái meme coin đang trải qua một cuộc tái định giá giá trị khắc nghiệt nhưng cần thiết.
Theo thống kê của CoinMarketCap, tổng giá trị thị trường của meme coin đã giảm 82% vào năm 2022, nhưng các dự án hàng đầu như DOGE và SHIB vẫn duy trì vị trí trong top 20 về giá trị thị trường. Một báo cáo mới từ trung tâm dữ liệu GameFi Chainplay có tên "State of Memecoin 2024" (báo cáo này đã nghiên cứu và phân tích hơn 30.000 dự án meme coin trên Ethereum, Solana và Base) chỉ ra rằng "97% CÁC MEMECOIN ĐÃ CHẾT". Báo cáo cũng chỉ ra rằng: "Các nền tảng blockchain khác nhau thể hiện tỷ lệ chết meme coin khác nhau. Base dẫn đầu với tỷ lệ chết 66.91%, tiếp theo là Solana với 54.03% và Ethereum với 36.59%."
Tuy nhiên, không nên xem nhẹ hoặc suy đoán xem liệu meme coin đã đi đến hồi kết hay chưa. Thị trường tiền điện tử luôn đầy biến động, meme coin là một loại đặc biệt trong số đó, càng khó có thể đánh giá bằng cái nhìn thông thường.
Như Mathew McDermott, người phụ trách tài sản kỹ thuật số của Goldman Sachs, đã nói: "Những dự án meme có thể nhận được tài trợ sau năm 2023 phải chứng minh khả năng tạo ra giá trị lâu dài vượt ra ngoài sự thổi phồng đơn giản." Cũng như một nhà nghiên cứu của a16z đã chỉ ra: "Mùa đông này đang lọc bỏ bong bóng đầu cơ, những gì còn lại sẽ là tài sản kỹ thuật số thực sự có sức bền văn hóa." Bước đi trong tương lai có thể chứng minh: những đồng meme có khả năng vượt qua chu kỳ cuối cùng sẽ trở thành cầu nối quan trọng kết nối thế giới tiền điện tử với văn hóa đại chúng.
Phân khối, khai thác chi tiết quan trọng
Phá đất/Mở nền (2013-2016)
Các loại coin trong giai đoạn này có thể được chia thành các loại sau dựa trên vòng đời/cộng đồng hoạt động/biến động giá trị thị trường.
Loại hoa nở một lần
Trong hệ sinh thái tiền điện tử nhanh chóng phát triển với động lực sáng tạo, những dự án thiếu tính bền vững chắc chắn chỉ có thể trở thành những kẻ ghé thăm nhanh chóng. Chúng có thể gây chú ý trên thị trường trong một khoảng thời gian nhất định, nhưng cuối cùng khó có thể thoát khỏi "số phận thoáng qua". Mặc dù nở rộ rực rỡ, nhưng khó có thể duy trì độ nóng lâu dài.
Mooncoin - Một giấc mơ "đổ bộ" chưa hoàn thành
Là một loại meme coin với khẩu hiệu "登月（To the Moon）", cuộc đời ngắn ngủi của nó không thể mang nổi tham vọng của một câu chuyện vĩ đại. Như Crypto Briefing đã nói vào năm 2015: "Mooncoin ngoài tên gọi, không có bất kỳ ứng dụng thực tế nào liên quan đến không gian hay việc đặt chân lên mặt trăng."
Nhìn lại quỹ đạo phát triển từ 2014 đến 2018 (lần cập nhật cuối cùng trên GitHub của nó dừng lại vào năm 2018 (v1.8.0), gần như đánh dấu sự biến mất thực sự của dự án), mooncoin có những màn trình diễn đầu tiên có thể nói là ấn tượng: trong năm đầu tiên ra mắt, nó đã lập kỷ lục tăng trưởng trên 300% trong một ngày; lượng thảo luận trong cộng đồng Reddit r/Mooncoin vượt quá 5000 bài trong một tháng; hợp tác với nền tảng trò chơi Moonrocket (sau đó nền tảng này đã đóng cửa); thậm chí còn được Coindesk gọi là "đồng coin đùa giỡn nghiêm túc nhất".
Tuy nhiên, sau ánh sáng rực rỡ là một khoảng lặng dài: Năm 2015, việc các sàn giao dịch chính thức gỡ bỏ đã dẫn đến việc giá trị thị trường giảm hơn 90%; Năm sau, các thành viên trong nhóm phát triển ẩn danh tuyên bố "ngủ vô thời hạn"; Cho đến năm 2018, dự án mới có một ánh sáng trở lại ngắn ngủi - nhưng điều này không phải do những đột phá của chính nó, mà nhờ vào hai yếu tố bên ngoài lớn: Một là sự phục hồi tổng thể của thị trường tiền điện tử (Bitcoin trong Quý 1 năm 2018 đã phục hồi từ 13.000 đô la lên 17.000 đô la, kéo theo sự tăng giá của các đồng coin khác); Hai là việc SpaceX phóng tên lửa Falcon Heavy đã làm sống lại meme mạng "To the Moon", video chế "Đếm ngược Mooncoin lên mặt trăng" do các thành viên trong cộng đồng sản xuất (đã có hơn 500.000 lượt xem trên YouTube) bất ngờ mang lại lưu lượng truy cập.
Thật tiếc là Mooncoin đã không nắm bắt được cơ hội cuối cùng này. Nhóm phát triển tuyên bố sẽ tạo ra trò chơi "vũ trụ tháng" nhưng cuối cùng bản whitepaper cũng không thể được thực hiện, thậm chí cái gọi là "trò chơi vũ trụ" chỉ là một video trình diễn Unity. Sau đó, với việc Bitcoin giảm 60% vào tháng 4 năm 2018, nhiệt huyết của thị trường giảm sút, Mooncoin hoàn toàn lui vào bóng tối. Như bản tóm tắt của Delphi Digital trong báo cáo "Chu kỳ tiền điện tử" (2019): "Cái lần hồi sinh này đã chứng minh quy luật tàn khốc của Meme coin - những dự án thiếu văn hóa tích lũy, bất kỳ cập nhật công nghệ nào cũng chỉ là thuốc hồi sức."
Fedoracoin (TIPS) - Một sự công nhận "quý ông" nhỏ lẻ
FedoraCoin (TIPS) ra đời vào ngày 22 tháng 12 năm 2013, với mục tiêu không phải là thị trường đại chúng mà là nhắm chính xác vào nhóm văn hóa phụ "Fedora-wearing neckbeard" ("kẻ đeo mũ Fedora") trên Reddit. Sự định vị cực kỳ cụ thể này đã giúp nó nhanh chóng nổi tiếng trong cộng đồng nhất định, nhưng cũng đặt ra nguy cơ hạn chế trong sự phát triển sau này.
Về mặt kỹ thuật, TIPS sử dụng thuật toán Scrypt khá phổ biến vào thời điểm đó, thiết kế hỗ trợ khai thác GPU khiến nó trở nên thân thiện với người dùng thông thường. Cấu trúc đơn giản và thực tiễn này đã giúp nó nhanh chóng phát triển trong giai đoạn đầu.