Khi người nước ngoài bắt đầu chơi Meme coin tiếng Trung: Một thử nghiệm tiền điện tử đa văn hóa

Gần đây, trader người Ba Lan Barry đã trải qua những ngày khá kỳ quặc.

Anh điều hành một cộng đồng giao dịch châu Âu có hàng trăm người, và vào một buổi sáng đầu tháng 10, nhóm chat bỗng sôi sục — hàng loạt token Trung Quốc mà không ai hiểu nổi đang đẩy giá điên cuồng. Đến khi anh phản ứng, thì một ticker Trung Quốc đã vọt lên vốn hóa 60 triệu USD, các thành viên trong nhóm đều hoảng loạn, cố gắng nạp BSC chain hết mức có thể, nhưng hoàn toàn không rõ chuyện gì đang xảy ra.

“Cảm giác như đang nhìn người khác làm giàu, còn mình thì chưa hiểu luật chơi là gì,” Barry nhớ lại.

“Máy in tiền” trên BSC chain luôn hoạt động

Số liệu không nói dối. Ngày 8 tháng 10, khối lượng giao dịch trên BSC chain tăng vọt lên 6,05 tỷ USD, trực tiếp đạt mức của làn sóng coin cơ chế năm 2021. Thậm chí còn đáng sợ hơn, trong ngày có hơn 100,000 địa chỉ mới xuất hiện, gần 70% trong số đó đã kiếm được tiền.

Trong đợt sóng này, những người chơi thành thạo nhất chính là các nhà đầu tư nhỏ lẻ Trung Quốc. Một anh chàng mua 65 loại meme coin Trung Quốc trên BSC trong vòng một tuần, mỗi lần bỏ ra 100-300 USD thử nghiệm, xem loại nào bắt đầu tăng giá rồi mới bổ sung thêm. Sau bảy ngày, thu về lợi nhuận ròng 87,000 USD, đúng nghĩa là chiến thuật “rải rộng lưới” theo kiểu giáo trình.

Ngược lại, các nhà chơi châu Âu và Mỹ thực sự bối rối. Họ quen chơi các đồng coin mưu mô trên Ethereum qua các KOL lớn, thì bỗng xuất hiện hàng loạt token mang tên Trung Quốc, thậm chí không hiểu nghĩa, huống hồ là hiểu văn hóa đằng sau.

Logic nền của hai phong cách chơi

Chơi meme coin ở châu Âu có quy trình riêng. Thường là một vài nhóm hoặc KOL có ảnh hưởng kiểm soát lượng lớn token đáy, sau đó từ từ xây dựng cộng đồng để đẩy giá. Phương pháp này ổn định nhưng cũng dễ bị các cá mập đạp sập, nên khó xây dựng dự án lâu dài.

Còn cộng đồng Trung Quốc lại có phong cách hoàn toàn khác. Trong các nhóm WeChat kể chuyện, kích thích cảm xúc, gây sốt các IP hot, dựa vào cảm xúc để đẩy giá từ vị trí xuất phát “công bằng”. Những gì được làm nóng lần này như “Nhỏ bé Hạ”, “Tu chân”, “Cuộc đời trên nền tảng XYZ” đều về bản chất là bán giấc mơ và sự thừa nhận danh tính.

Barry – người kết nối thị trường Trung - Tây – gần đây trở nên rất bận rộn. “Công việc của tôi là dịch các meme Trung Quốc này sang tiếng Anh để người châu Âu hiểu chúng đang nói gì, đồng thời giúp các dự án châu Á xây dựng lòng tin ở phương Tây,” anh nói, “Chênh lệch văn hóa chính là cơ hội kinh doanh.”

Từ Dogecoin đến token Trung Quốc: Lịch sử tiến hóa của Meme

Nhìn lại, văn hóa meme coin ở phương Tây khá thuần khiết — là chơi đùa và phản kháng.

Dogecoin năm 2013 ban đầu chỉ để châm biếm sự nghiêm trọng của Bitcoin, nhưng nhờ các người nổi tiếng như Elon Musk quảng bá, đến tháng 5 năm 2021, vốn hóa đạt 88.8 tỷ USD. Các coin Pepe sau này cũng tương tự, xuất phát từ cộng đồng 4chan, đội nhóm công khai nói “Đây không có giá trị nội tại gì cả, chỉ để giải trí.”

Các token vô nghĩa như Fartcoin, Uselesscoin trên Solana hay các meme số trên TikTok đều theo mạch này — dùng hài hước đen tối và sự kỳ quặc để thu hút sự chú ý.

Nhưng meme coin Trung Quốc lại theo hướng cảm xúc. Chúng không phải để chế giễu hệ thống, mà là hòa nhập vào hệ thống — gắn kết bản thân với các nền tảng lớn, giấc mơ tập thể. Tự chế “người đi làm”, ảo tưởng “tu chân”, khát vọng “lật ngược cuộc đời” — tất cả đều là các cách kể chuyện rất đặc trưng của Trung Quốc.

Đối với người Hoa, gọi đó là “đường đi rộng hơn”, nhưng với các nhà chơi phương Tây, điều này có nghĩa là vận mệnh của token phụ thuộc vào việc một “hệ thống” có muốn đẩy giá hay không, cách suy nghĩ này họ rất khó hiểu.

Chiến dịch “làm giàu” của một nền tảng lớn

Cơn sốt meme coin Trung Quốc lần này không phải là tự phát. Từ câu nói đùa của nhà sáng lập, đến các hoạt động tương tác của tài khoản chính thức, rồi tới nền tảng phát hành meme chuyên dụng, toàn bộ quá trình rõ ràng đã được sắp đặt kỹ lưỡng.

Phát hành theo kiểu “bậc thang” này rất khéo: ban đầu làm nóng độ hot, sau đó đảm bảo thanh khoản, cuối cùng duy trì tính liên tục. Kết quả là biến việc phát hành meme coin vốn hỗn loạn thành một hệ sinh thái có tổ chức, giúp BSC chain liên tục thu hút sự chú ý.

Điều thú vị nhất là những lời kêu gọi “chắc chắn lần sau sẽ trở thành triệu phú” như một kiểu ẩn dụ tinh thần. Khi nhiều dự án hot cùng xuất hiện, dòng tiền không bị hút mạnh, vì mọi người vẫn tin rằng phía sau còn nhiều cơ hội lớn hơn. Điều này gần như không thể tưởng tượng được vài tháng trước.

Các meme coin phương Tây chủ yếu dựa vào may mắn và cộng đồng tự phát, còn lần này, hệ sinh thái BSC cho thấy: dưới sự cộng hưởng giữa nền tảng, cộng đồng và cảm xúc, sự vui chơi có thể được thiết kế như một “thí nghiệm làm giàu rõ ràng”.

Tranh cãi về phí niêm yết và hai nền tảng lớn “phá băng”

Giữa tháng 10, xuất hiện một “bàn thắng lớn”. Một nhà sáng lập dự án dự đoán thị trường mở ra tiết lộ rằng để niêm yết trên một sàn lớn, cần gửi cọc 2 triệu token của nền tảng, kèm theo 8% token airdrop và 25 nghìn USD tiền đặt cọc.

Sàn đó lập tức phát thông cáo phủ nhận, còn nói sẽ xử lý theo pháp luật. Nhưng không lâu sau, lại phát một thông báo nhẹ nhàng hơn, thừa nhận phản ứng ban đầu hơi quá mức.

Điều thú vị là phản ứng của một sàn Mỹ khác. Trưởng bộ phận chain của họ ban đầu tuyên bố “dự án niêm yết trên sàn sẽ miễn phí 0 phí,” nhưng vài ngày sau, tình hình đột ngột thay đổi — chính thức hỗ trợ token của đối thủ cạnh tranh, đây là lần đầu tiên trong lịch sử.

Điều còn bất ngờ hơn là, trưởng bộ phận này còn đăng video, trong demo dùng “hệ sinh thái XYZ” làm ví dụ, kèm theo tweet bằng tiếng Trung: “Ở đây cũng có thể bắt đầu chế độ ‘cuộc đời trên nền tảng XYZ’.” Từ cuộc đối đầu gay gắt ban đầu, đột nhiên biến thành câu chuyện “băng băng băng nhóm Trung - Mỹ - Canada khai mở băng đảng”.

Dĩ nhiên, lý do thương mại đằng sau rất rõ ràng: khối lượng giao dịch và quy mô người dùng ở thị trường châu Á đã đến mức khiến các nền tảng phương Tây không thể bỏ qua, sự khác biệt về văn hóa không còn là vấn đề lớn nữa.

Thực tế kỳ quặc của người nước ngoài học tiếng Trung mua coin

Các phương tiện truyền thông phương Tây đưa tin khá nhiều về chuyện này, nhưng phần lớn nhà đầu tư nhỏ bên Tây vẫn mơ hồ. Ngay cả Barry, người đã làm việc lâu với cộng đồng Trung Quốc, cũng thường chỉ hiểu nghĩa đen mà không hiểu văn hóa nội tại.

Nên có những cảnh rất hài hước: cộng đồng phương Tây phát triển công cụ dịch Trung – Anh để tra tên các coin chó đất; trên YouTube xuất hiện loạt video người nước ngoài học tiếng Trung mua meme coin; có người còn hô hào trong nhóm “Ai biết tiếng Trung nhanh giải thích tên coin này nghĩa gì đi.”

“Đây là lần đầu tiên các nhà đầu tư phương Tây phải hiểu văn hóa Trung Quốc mới dám chơi game,” Barry xúc động nói, “ngôn ngữ chính là một dạng thông tin giá trị.”

Nhưng anh cũng nghĩ đợt meme coin Trung Quốc này sắp hết rồi. “Thời gian càng dài, bóng ma tâm lý để lại càng lớn. Hiện tại, các đồng coin này bắt đầu đi theo hướng vốn nhỏ, vòng quay nhanh, đó là tín hiệu đã đạt đỉnh.”

Đợt bùng nổ tiếp theo sẽ ở đâu?

Barry khá lạc quan về tương lai: “Tiếng Trung và tiếng Anh sẽ tiếp tục chi phối thị trường meme, cấu trúc này trong ngắn hạn sẽ không thay đổi. Nhưng các ticker tiếng Anh có thể sẽ xuất hiện nhiều yếu tố hài hước và thẩm mỹ Trung Quốc hơn, và ngược lại, sự hòa quyện văn hóa là xu hướng lớn.”

Hiện tại, các công cụ AI có thể giúp dịch các trạng thái mạng xã hội, tạo meme tiếng Trung, nhưng để hiểu rõ bối cảnh văn hóa thật sự còn phải dựa vào con người. Trong tương lai, thế giới crypto có thể sẽ đa cực hơn — các chuỗi như Base, Solana sẽ có ngày càng nhiều token chó đất Trung Quốc, cùng lúc cộng đồng Trung Quốc cũng sẽ hấp thụ phong cách chơi đùa của phương Tây.

Trong các khe hở đó, thường ẩn chứa cơ hội. Đối với những người có khả năng điều hòa văn hóa cộng đồng Trung - Tây cùng lúc, cuộc thử nghiệm đa văn hóa này mới chỉ bắt đầu.