Merkeziyetsizlik ağına yeni bir deneme: AO ağının teknik analizi

Merkeziyetsizlik ağı her zaman güvene ihtiyaç duymadan herhangi bir kodu çalıştırma ve küresel ölçekte paylaşım yapabilme idealini takip etmiştir. Bu "dünya bilgisayarı" kavramı, merkeziyetsiz ağların gelişiminde derinlemesine kök salmıştır. Ethereum'dan sonra, birçok altyapı projesi bu yönde keşifler yapmıştır; yakında piyasaya sürülecek olan AO ağı da bunlardan biridir.

Makro açıdan bakıldığında, bir "dünya bilgisayarı" sistemi esasen veri hesaplama, erişim ve depolama olmak üzere üç temel parçaya ayrılabilir. Geçmişte, Arweave esasen "dünya sabit diski" rolünü üstlenirken, yeni tanıtılan AO ağı (Actor Oriented) genel hesaplama yeteneklerini tanıtarak akıllı sözleşme işlevselliği sağlamış ve bu ekosistemi daha da geliştirmiştir.

AO: Actor modeline dayalı genel hesaplama ağı

Mevcut ana akım Merkeziyetsizlik hesaplama platformları genel olarak iki kategoriye ayrılabilir: akıllı sözleşme platformları ve genel hesaplama platformları. Akıllı sözleşme platformlarının temsilcisi olan Ethereum, değişiklikleri içeren hesaplama süreçleri için global durum belleğinin paylaşımını benimsemektedir. Bu yöntem güvenli ve güvenilir olmasına rağmen, çok sayıda tekrarlanan hesaplama gerektirdiğinden maliyeti yüksektir, bu nedenle esas olarak yüksek değerli işlemleri işlemek için kullanılmaktadır.

Buna karşılık, genel hesaplama ağları farklı bir strateji benimsemektedir. Hesaplama süreçleri üzerinde konsensüs sağlamak yerine, iş ihtiyaçlarına göre hesaplama sonuçlarını ve işlem taleplerinin sırasını doğrularlar. Bu tür ağlarda paylaşılan bir durum belleği yoktur, bu da maliyetleri düşürerek ağın daha fazla alanın hesaplama uygulamalarına ölçeklenmesine olanak tanır. Akash gibi hesaplama ağı, bu tür platformların tipik bir temsilcisidir.

Bunun yanı sıra, genel hesaplamayı akıllı sözleşmelerle birleştirmeyi deneyen bazı projeler de bulunmaktadır; bu, sanal makine güvenliği varsayımına dayanmaktadır. Bu modelde, konsensüs yalnızca işlem sırasını işler ve hesaplama sonuçlarını doğrular, birden fazla durum değişikliği hesaplaması ağ düğümlerinde paralel olarak işlenir. Hesaplama ortamının sanal makinesi sonuçların belirlenebilirliğini garanti ettiğinden, işlem sırası tutarlı olduğu sürece, nihai durum da tutarlı kalacaktır.

Bu tür ağlar, durum belleğini paylaşmadıkları için daha düşük genişletme maliyetine sahiptirler, birden fazla görev paralel olarak hesaplanabilir ve birbirlerini etkilemezler. Bu projeler genellikle Actor programlama modeline dayanır, bunun tipik bir temsilcisi ICP'dir, AO da bu tür bir modeldedir. Actor modelinde, her hesaplama birimi bağımsız olarak işlem gerçekleştiren bir akıllı ajan olarak görülür ve hesaplama birimleri mesajlaşma yoluyla etkileşimde bulunur.

AO ağı, Actor'ın mesaj iletim mekanizmasını standartlaştırarak merkeziyetsiz bir hesaplama ağı oluşturmaktadır. Geleneksel olarak pasif tetiklenen akıllı sözleşmelerden (örneğin Ethereum veya Solana'daki akıllı sözleşmeler) farklı olarak, AO, akıllı sözleşmelerin aktif bir şekilde çalıştırılmasını sağlamak için zamanlama tabanlı "cron" yöntemini desteklemektedir; örneğin, sürekli olarak arbitraj fırsatlarını izleyen bir ticaret programı oluşturulabilir.

AO ağı, hızlı ölçeklenebilir merkeziyetsizlik hesaplama yetenekleri, Arweave'in büyük ölçekli veri depolama yetenekleri, Actor'ın programlama modeli ve aktif olarak tetiklenen işlem fonksiyonu ile birleşerek, AI Agent'ları barındırmak için son derece uygun hale getirir. Ayrıca, AO, AI büyük modellerinin blok zincirindeki akıllı sözleşmelerde çalıştırılmasını destekleyerek, gelecekteki uygulama geliştirme için daha fazla olasılık sunar.

AO Ağı'nın Eşsiz Yönleri

AO ağı, geleneksel akıllı sözleşme ağlarından farklı bir yaklaşım benimsemiştir. Hesaplama süreci üzerinde bir konsensüs sağlamaz, bunun yerine işlem sırası üzerinde bir konsensüs oluşturur ve sanal makinenin çalışma sonuçlarının belirleyici olduğunu varsayarak nihai durumun tutarlılığını sağlar.

AO ağının tasarımı modüler bir yaklaşım benimsemektedir, ağda üç temel birim bulunmaktadır: Planlama birimi (SU), Hesaplama birimi (CU) ve Elçi birimi (MU). Bir işlem gönderildiğinde, MU işlemi alır, imzayı doğrular ve SU'ya iletir. SU, AO ile AR zinciri arasındaki bağlantı noktası olarak işlev görür, işlem sırasını düzenler ve AR zincirine yükleyerek konsensüsü tamamlar. Şu anda, konsensüs mekanizması Yetki Kanıtı (POA) olarak kullanılmaktadır. İşlem sırası konsensüsü tamamlandıktan sonra, görev CU'ya belirli hesaplamalar için atanır ve sonuç MU aracılığıyla kullanıcıya geri gönderilir.

CU kümesi, bir Merkeziyetsizlik hesaplama ağı olarak düşünülebilir. Tam bir ekonomik planlama çerçevesinde, CU düğümleri belirli varlıkları teminat olarak göstermelidir, hesaplama performansı, fiyat gibi faktörler üzerinden rekabet ederek hesaplama gücü sağlayarak kazanç elde ederler. Hesaplama hatası meydana gelirse, düğümler varlıklarının el konulma riski ile karşı karşıya kalır. Bu mekanizma, ağın istikrarını ve güvenilirliğini sağlamak için ekonomik bir güvence sunar.

AO ve Diğer Ağların Karşılaştırması

Ethereum gibi akıllı sözleşme platformlarına kıyasla, AO'nun genel hesaplama platformu olarak avantajları oldukça belirgindir. Filecoin de kendi akıllı sözleşme platformu FVM'yi piyasaya sürmüş olsa da, bu daha çok EVM'nin durum konsensüs mimarisine yakındır ve kullanım deneyimi açısından geleneksel akıllı sözleşme platformları kadar iyi olmayabilir.

AO ile Akash, io.net gibi merkeziyetsiz hesaplama ağları arasındaki temel fark, AO'nun akıllı sözleşme yeteneğini koruması ve AR depolama üzerinde küresel bir durumu sürdürmesidir.

Aslında, AO mimari olarak ICP'ye en çok benzeyenidir. ICP, asenkron hesaplama blok zinciri ağının erken bir paradigmasını yarattı, AO büyük ölçüde ICP'nin tasarım felsefesini sürdürmektedir, örneğin yalnızca işlem sırasını sıralama, sanal makine belirleyici hesaplamasına güvenme, asenkron işlem için Aktör modelini kullanma gibi.

Ancak, AO ve ICP'nin en büyük farkı durum yönetim şeklidir. ICP, durumu konteynerler aracılığıyla yönetir; her akıllı sözleşme konteyneri yalnızca kendi özel durumunu koruyabilir veya durum okuma koşulları belirleyebilir. AO ise paylaşılan bir durum katmanına, yani AR'ye sahiptir; herkes işlem sırası ve durum kanıtı aracılığıyla tüm ağ durumunu yeniden oluşturabilir. Bu, ağın merkeziyetsizlik yeteneğini bir dereceye kadar artırsa da, bazı özel gizlilik işlevlerinin uygulanmasını da sınırlayabilir.

Ekonomi ve tasarım açısından, ICP, ağ performansını garanti etmek için katılımcı düğümlerden yüksek donanım gereksinimleri talep etmiştir, bu da yüksek bir giriş engeli yaratmıştır. Buna karşılık, AO daha açık bir yaklaşım benimseyerek, staking ile rekabetçi madenciliğe katılmayı mümkün kılmıştır. Ayrıca, AO'nun modüler tasarımı (MU, CU, SU ayrımı) ve kullanıcıların sanal makine gerçekleştirme yöntemini seçmelerine izin veren özellikleri, geliştiricilerin giriş maliyetlerini düşürmüştür.

Ancak, AO, Actor asenkron modeli altında sözleşmeler arası işlemlerde atomiklik eksikliği gibi ICP ile benzer sistem zorlukları ile karşılaşabilir, bu da DeFi türü uygulamaların gelişimini engelleyebilir. Ayrıca, yeni hesaplama modelleri geliştiriciler için daha yüksek gereksinimler getiriyor. AO mimarisi altında wasm sanal makinesi en fazla 4GB yönetim sınırına sahiptir, bu da bazı karmaşık modellerin AO üzerinde kullanılamamasına neden olabilir.

Bu faktörler göz önüne alındığında, AO’nun AI Agent alanına odaklanmayı seçmesi akıllıca bir karar gibi görünüyor ve kendi avantajlarından tam olarak yararlanıyor. İlginç bir şekilde, ICP de 2024 yılının başında AI alanına odaklanacağını duyurdu ve bu yönün potansiyelini gösteriyor.

Mevcut durumda AO'nun ana şirketi Arweave'in toplam piyasa değeri (yaklaşık 2,2 milyar dolar) ICP'ye (yaklaşık 5 milyar dolar) kıyasla hâlâ bir fark bulunsa da, AI'nın hızlı gelişimi bağlamında AO'nun hâlâ büyük bir büyüme potansiyeline sahip olabileceği düşünülebilir. Teknolojinin sürekli olarak geliştirilmesi ve ekosistemin ilerlemesi ile AO'nun Merkeziyetsizlik hesaplama ve AI entegrasyonu alanında önemli bir konumda olması bekleniyor.