Ticaret korumacılığı yeniden ortaya çıkıyor: Tarihsel uyarılar ve kripto piyasası için yeni zorluklar

1930 yılında Smoot-Hawley Tarife Yasası'nın küresel ekonomiye verdiği zarar hala hafızalarda tazedir. O dönemde yerli sanayiyi koruma adına başlatılan gümrük savaşları, nihayetinde küresel ticaretin hızla daralmasına yol açmış ve Büyük Buhran'ın etkilerini derinleştirmiştir. Yaklaşık bir yüzyıl sonra, ticaret korumacılığının gölgesi yeniden dünya genelinde belirmiştir.

2025 yılının Nisan ayında, ABD, Çin mallarına uyguladığı gümrük vergisini %125'e çıkaracağını açıkladı. Küresel piyasa hemen bir panik içine düştü. Çin Ticaret Bakanlığı hızlı bir yanıt vererek, ABD tarafı gümrük vergisi oyununu oynamaya devam ederse, Çin tarafının dikkate almayacağını ve daha fazla karşı önlem alma hakkını saklı tuttuğunu bildirdi. Bu arada, ABD hükümeti 75 ülkeye "90 günlük gümrük vergisi duraklatma" önerisi sundu ve genel vergi oranını %10'a düşürdü, ancak Çin, Meksika ve Kanada'yı hariç tuttu. Bu hedefe yönelik ticaret stratejisi, yalnızca ABD-Çin ekonomik ayrışma riskini artırmakla kalmadı, aynı zamanda kripto piyasası - bu küresel sermaye akışının yeni savaş alanı - yeni zorluklarla karşı karşıya kaldı.

Tarihin Uyarısı

1930'ların Smoot-Hawley Gümrük Kanunu'ndan alınan dersler üzerine düşünmek önemlidir. O dönemde, ülkeler karşılıklı gümrük tarifeleriyle bir kısır döngüye girdi ve bu da nihayetinde uluslararası ticaret sisteminin çökmesine neden oldu. 20. yüzyılın en yıkıcı ticaret politikalarından biri olarak kabul edilen bu durumun tarihi dersleri, çağdaş karar vericilerin dikkatini çekmelidir: Ticaret korumacılığı asla ekonomik sorunların iyi bir çözümü olmamıştır.

1930'da, Amerika Birleşik Devletleri Kongresi bu yasayı geçirerek ithalat tarifelerini ortalama %59'a, tarihsel bir seviyeye yükseltti. Amacı, Büyük Buhran'dan etkilenen iç sanayiyi korumaktı, fakat felaket verici bir zincirleme reaksiyona yol açtı. Küresel ana ticaret ortakları, misilleme önlemleri almaya başladı ve 1929-1934 yılları arasında uluslararası ticaret hacmi neredeyse üçte iki oranında azalırken, Amerika'nın ihracat değeri %70 düştü ve küresel işsizlik oranı daha da kötüleşti. Bu politika, sadece Amerikan ekonomisini kurtaramadı, aynı zamanda Büyük Buhran'ın derinliğini ve süresini artırdı, ticaret korumacılığının ölümcül eksikliklerini gözler önüne serdi: Küreselleşen bir ekonomide, tek taraflı olarak ticaret engellerinin artırılması mutlaka "geri dönüş etkisi" yaratır. Daha da ciddisi, bu yasa uluslararası çok taraflı ticaret işbirliğinin temelini yok etti, ekonomik milliyetçilik duygularını körükledi ve II. Dünya Savaşı öncesi uluslararası ekonomik düzenin çöküşü için tehlikeler oluşturdu.

Yeni Tarife Savaşı Döneminin Özellikleri

2025 yılındaki gümrük savaşları, 1930 yılıyla karşılaştırıldığında farklılık göstermektedir. ABD, küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirmek amacıyla "seçici gümrük savaşı" yoluyla Çin'e büyük baskı yaparken, çoğu ülkeye geçici olarak yumuşama sağlama çabası içerisindedir. Bu "böl ve fethet" stratejisi görünüşte akıllıca olsa da, aslında riskler barındırmaktadır. Dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin, 1930'larda pasif bir şekilde karşılık veren ticaret zayıfı değildir. ABD'nin ek gümrük tarifeleri kararı karşısında, Çin hemen eşit karşılık verme yoluna gitmemiş, bunun yerine "umursamama" tutumunu tercih ederek durumu soğukkanlılıkla yönetmiş ve aynı zamanda "doların etkisinden kurtulma" planlarını hızlandırmıştır. Bu stratejik kararlılık, piyasaların yeni bir ticaret savaşının 1930'lardaki gibi kapsamlı bir kaosa dönüşmeyeceğini, aksine daha kalıcı bir tüketim savaşına dönüşebileceğini fark etmesini sağlamıştır.

Kripto piyasasının tepkisi

Amerikan hükümetinin gümrük politikası, küresel finans piyasalarında şiddetli dalgalanmalara yol açtı; şifreleme piyasası da bundan kaçamadı. Bitcoin fiyatı 83,500 dolardan 74,500 dolara düşerken, Ethereum daha büyük bir düşüş yaşadı ve 1,800 dolardan 1,380 dolara geriledi. Diğer şifreleme varlıklarının toplam piyasa değeri ise %40'tan fazla azaldı. Piyasa likiditesi belirgin bir şekilde daraldı; Bitcoin'in aylık fon girişi, zirve noktası olan 100 milyar dolardan 6 milyar dolara düşerken, Ethereum net olarak 6 milyar dolarlık bir çıkış yaşadı. Büyük ölçekli "teslimiyet tarzı satışı" yaşanmasına rağmen, fiyatların düşmesiyle birlikte kayıpların boyutunun giderek küçüldüğü görülüyor; bu, kısa vadeli satış baskısının sona yaklaşmış olabileceğini gösteriyor.

Teknik açıdan bakıldığında, 93.000 dolar, Bitcoin'in yükseliş momentumunu yeniden kazanması için kritik direnç seviyesi haline geldi. 65.000-71.000 dolar aralığı ise boğaların koruması gereken ana destek bölgesidir. Şu anda piyasa kritik bir aşamada; eğer destek seviyesinin altına düşülürse, bu çoğu yatırımcının kayıplar yaşamasına neden olabilir ve daha sert bir piyasa düzeltmesini tetikleyebilir. Genel olarak, şifreleme piyasası küresel likidite değişimlerine son derece duyarlıdır; bu tarife politikasının yol açtığı belirsizlik, geniş çaplı bir etki yaratmıştır ve piyasanın istikrar kazanıp kazanamayacağı, sonraki politika yönelimi ve sermaye geri akışı durumuna bağlı olacaktır.

Sonuç

Kripto piyasası bu mücadelede hem pasif bir alıcı hem de aktif bir değişken olarak bulunmaktadır. Uluslararası durum gerginleştiğinde ve küresel para sistemi çalkantılı bir süreçte olduğunda, yatırımcılar belki de tek bir hükümet veya varlık tarafından kontrol edilmeyen, kıt olan, küresel bir dijital değer saklama aracı arayışına girebilirler. Belki de eski düzenin itibarı ticaret savaşlarıyla aşındığında, yeni sistemin tohumları sessizce filizlenmeye başlar.