Phân tích kỹ thuật Mater-Phương pháp luận

Những hiểu lầm phổ biến về phân tích kỹ thuật

Nhà đầu tư mới tham gia thị trường crypto thường khó đạt lợi nhuận nếu chưa nắm vững cách đọc đường xu hướng, mẫu biểu đồ và mẫu nến. Đa phần các trader thiếu kinh nghiệm sẽ bị thị trường loại bỏ không thương tiếc, dẫn đến mất sạch vốn. Nguyên nhân chủ yếu là do nhận thức sai lệch khiến họ bỏ qua ba nguyên tắc cốt lõi sau trong giao dịch crypto:

1: Bỏ qua bản chất thị trường và giao dịch.

Việc hiểu rõ thị trường là điều kiện tiên quyết để nhà đầu tư đứng vững và tạo ra lợi nhuận. Đây là nền tảng để trader xây dựng hệ thống tư duy và chiến lược giao dịch.

Thị trường là nơi phân phối lại tài sản, và chính cảm xúc con người điều phối sự biến động giá. Bản chất hình thành giá là kết quả cạnh tranh giữa các lệnh mua (long) và bán (short).

Thị trường biến động mạnh, khó lường và bất ổn do ảnh hưởng của cảm xúc con người. Các lực thị trường cạnh tranh lẫn nhau, chịu tác động từ chính sách, tin tức, dòng tiền và tâm lý, khiến giá di chuyển theo những quỹ đạo khác nhau tùy vào độ dài chu kỳ quan sát. Ngắn hạn, thị trường vận động ngẫu nhiên, nhưng dài hạn luôn xuất hiện xu hướng chủ đạo.

2. Bỏ qua tác động của khung thời gian khi sử dụng mẫu kỹ thuật để xác định tín hiệu giao dịch.

Các mẫu kỹ thuật được chia theo khung thời gian như 5 phút, 15 phút, 1 giờ, 1 ngày, 1 tuần, v.v. Thông thường, xu hướng dài hạn chi phối xu hướng ngắn hạn. Nếu xu hướng dài hạn chưa thay đổi, xu hướng ngắn hạn cũng sẽ tiếp diễn. Vì vậy, chiến lược giao dịch dựa vào tín hiệu đỉnh/đáy từ mẫu ngắn hạn thường không hiệu quả. Bàn về xu hướng mà bỏ qua khung thời gian là thiếu sót. Chỉ khi quan sát quỹ đạo giá trong các chu kỳ giao dịch khác nhau, trader mới nhận được tín hiệu giao dịch chính xác. Chúng ta hoàn toàn có cơ sở tin rằng xu hướng hiện tại sẽ tiếp tục nếu xu hướng dài hạn vẫn ổn định.

Phân tích dữ liệu lớn cũng cho thấy nhà đầu tư giao dịch theo xu hướng có tỷ suất sinh lời cao hơn so với những người chỉ tìm kiếm lợi nhuận từ dao động giá ngắn hạn. Đây chính là vai trò của phân tích kỹ thuật: giúp trader xác định và bám sát xu hướng.

3. Quá phụ thuộc vào một tín hiệu giao dịch đơn lẻ và áp dụng cho mọi tình huống giao dịch.

Thị trường không phải là nơi có thể áp dụng một phương pháp duy nhất cho mọi trường hợp. Không có chỉ báo kỹ thuật nào phù hợp với tất cả bối cảnh giao dịch. Tín hiệu giao dịch chia thành hai nhóm: chỉ báo xu hướng và chỉ báo dao động. Chỉ báo xu hướng gồm Bollinger Bands, ADX, đường trung bình động (moving average), v.v.; chỉ báo dao động chủ yếu gồm RSI, KDJ, ROC, CCI. Sai lầm phổ biến của trader mới là sử dụng chỉ báo mà không cân nhắc hoàn cảnh cụ thể, dễ dẫn đến tín hiệu sai và tổn thất lớn.

Trader kinh nghiệm thường kết hợp nhiều chỉ báo kỹ thuật, xây dựng hệ thống phân tích riêng dựa trên trải nghiệm thực chiến, giúp họ ứng phó hiệu quả với mọi biến động thị trường.

Nhìn chung, phân tích kỹ thuật là công cụ chủ quan; hiệu quả phụ thuộc vào người sử dụng. Lưu ý rằng thị trường vốn luôn đi kèm cả rủi ro và lợi nhuận. Nếu thua lỗ, nguyên nhân thường không phải do công cụ mà là do cách quản trị rủi ro của bạn.

Cơ sở lý thuyết cho việc vận dụng đúng phân tích kỹ thuật

Phân tích kỹ thuật dựa trên ba giả định sau:

1. Thị trường phản ánh và hấp thụ mọi yếu tố;

2. Giá vận động theo xu hướng nhất định;

3. Lịch sử luôn lặp lại.

Phân tích kỹ thuật là phương pháp phân tích và đánh giá xu hướng thị trường dựa trên đường giá và biểu đồ. Lý do phương pháp này hiệu quả là vì giá cả tuân thủ quy luật vận động nhất định. Điều này phản ánh giả định thứ ba: lịch sử lặp lại, vốn là tiền đề quan trọng nhất.

Vì sao lịch sử lại lặp lại?

Để giải đáp, cần hiểu mối quan hệ giữa ba yếu tố ảnh hưởng thị trường: giá, hành vi và tâm lý. “Giá” là biểu hiện của hành vi thị trường, kết quả của cuộc đấu giữa bên mua và bán. Hành vi giao dịch chịu ảnh hưởng bởi tâm lý của hai phía bán-mua, chủ yếu là sợ hãi và tham lam. Vì con người luôn có quán tính phản ứng trong những hoàn cảnh nhất định, xu hướng giá thường đi theo một quỹ đạo đã hình thành vào thời điểm quan trọng của chu kỳ giao dịch.

Phân tích kỹ thuật giúp nhận diện quán tính giá, hiểu rõ bối cảnh thị trường, phản ánh xu hướng trong từng khung thời gian. Trader có thể phân tích mức giá tối ưu để mua/bán dựa trên các vùng hỗ trợ và kháng cự. Mỗi nhà đầu tư có thể xây dựng hệ thống phân tích phù hợp với thói quen và nhu cầu bằng cách kết hợp các mẫu ở nhiều khung thời gian, dự báo thị trường từ nhiều góc độ. Nhờ đó, dù là nhà đầu tư ngắn hạn, trung hạn hay dài hạn đều có thể hành động đúng thời điểm để tối đa hóa lợi nhuận.

Khi Charles H. Dow sáng lập chỉ số giá trung bình chứng khoán ngày 03 tháng 07 năm 1884, chỉ số ban đầu gồm 11 cổ phiếu, trong đó 9 cổ phiếu ngành đường sắt. Đến năm 1897, chỉ số này chia thành hai loại: chỉ số công nghiệp gồm 12 cổ phiếu và chỉ số đường sắt gồm 20 mã. Năm 1928, chỉ số công nghiệp mở rộng lên 30 cổ phiếu và năm 1929 bổ sung chỉ số ngành tiện ích. Dù nhiều chỉ số ra đời sau đó, tất cả đều xuất phát từ chỉ số giá năm 1884 của Dow.

Lịch sử phân tích kỹ thuật trên thị trường chứng khoán đã tồn tại hơn 100 năm, với hệ thống phân tích ngày càng hoàn thiện. Các phương pháp phân tích kỹ thuật trên thị trường crypto cũng chung nền tảng lý thuyết với phân tích chứng khoán, dựa trên hệ thống đã phát triển và điều chỉnh phù hợp với đặc điểm thị trường tài sản số.

Tại sao cần nhấn mạnh bối cảnh này? Vì Dow Theory là nền tảng của hầu hết các lý thuyết phân tích kỹ thuật hiện đại, tức các lý thuyết này đều là biểu hiện đa dạng của Dow Theory. Dow chính là người đặt nền móng cho hệ thống phân tích kỹ thuật.

Các trường phái phân tích kỹ thuật chủ đạo

Người dùng phân tích kỹ thuật có thể chia thành năm trường phái chính: Indicatorist, Graphist, Patternist, Candlestickist, Wavist.

1. Indicatorist

Indicatorist xây dựng mô hình toán học để tính toán các chỉ báo phản ánh các khía cạnh của thị trường. Giá trị này gọi là chỉ số, cùng với mối tương quan giữa các chỉ số sẽ thể hiện trạng thái thị trường và hỗ trợ ra quyết định. Nhiều chỉ số này chỉ được thể hiện qua dữ liệu, không xuất hiện trong báo cáo thị trường truyền thống.

Các chỉ báo phổ biến gồm VOL, MACD, KDJ, RSI, MA, v.v., chia thành ba nhóm: chỉ báo xu hướng, chỉ báo dao động, chỉ báo năng lượng, v.v.

2. Graphist

Graphist vẽ các đường thẳng trên biểu đồ theo nguyên tắc riêng, dự đoán xu hướng giá dựa vào vị trí các đường này.

Phương pháp vẽ đường rất quan trọng, vì kết quả phân tích phụ thuộc trực tiếp vào độ chính xác của các đường. Thị trường có nhiều lý thuyết vẽ đường được đúc kết qua thực tiễn, nổi tiếng như đường xu hướng, đường kênh, giao cắt vàng, đường Gann, đường góc. Biết vận dụng đúng các loại đường sẽ nâng cao tỷ lệ thành công khi giao dịch.

3. Patternist

Patternist phân tích hình dạng quỹ đạo giá để xác định thị trường đang bullish hay bearish, giúp trader ra quyết định. Có hơn mười mẫu hình nổi tiếng như M head, W bottom, head-shoulders top-bottom, v.v. đều là thành quả quan sát của nhiều thế hệ trader.

1. Candlestickist

Các loại K-line là công cụ để Candlestickist so sánh sức mạnh giữa bên mua và bán. Bằng cách đối chiếu các mẫu K-line đa dạng, họ xác định lực lượng mạnh/yếu và dự đoán tình huống đảo chiều. Biểu đồ K-line là công cụ trọng tâm trong phân tích kỹ thuật, sẽ được trình bày chi tiết ở bài viết riêng.

Chỉ tính riêng biểu đồ một ngày đã có hơn chục dạng K-line, nên số lượng tổ hợp K-line trên biểu đồ dài hạn sẽ rất lớn. Qua nhiều năm thực nghiệm, trader đã khám phá ra các tổ hợp K-line rất hiệu quả để nhận định xu hướng. Trong tương lai, sẽ có thêm các phương pháp mới trở thành công cụ hữu ích cho trader.

5. Wavist

Lý thuyết sóng xuất phát từ Charles J. Collins (1978, “Origin of Wave Theory”), nhưng Elliott mới là người sáng lập thực sự từ thập niên 1930.

Lý thuyết sóng so sánh biến động giá lên xuống theo chu kỳ với chuyển động của sóng biển. Sóng biển tuân theo quy luật tự nhiên, giá cả cũng tương tự vận động theo quy luật nhất định.

Đơn giản, một chu kỳ tăng giá gồm 5 sóng, còn chu kỳ giảm chỉ có 3 sóng. Đếm số sóng giúp dự đoán điểm đảo chiều xu hướng: bearish sang bullish hoặc ngược lại.

Khác với các trường phái chỉ nhận diện xu hướng khi đã hình thành, phương pháp của Wavist cho phép dự báo đỉnh/đáy giá trước khi thực tế xuất hiện. Tuy nhiên, lý thuyết sóng là công cụ khó sử dụng nhất. Trader dễ rối trước hàng loạt sóng lớn, nhỏ và các mô hình đan xen. Việc áp dụng lý thuyết sóng thường là “rõ ràng sau sự kiện.” Dù số sóng “5 và 3” luôn xác định được sau khi chu kỳ kết thúc, dự báo đúng khi xu hướng đang diễn ra là điều gần như bất khả thi.

Năm phương pháp phân tích kỹ thuật trên cung cấp nhiều góc nhìn cho trader đánh giá biến động thị trường. Dù có nền tảng lý thuyết vững chắc hay không, điểm chung là chúng đều được thực tế thị trường kiểm chứng và lưu truyền, là kết tinh kinh nghiệm của nhiều thế hệ nhà giao dịch.

Dù các phương pháp này phân tích giá bằng nhiều cách khác nhau, chúng không loại trừ nhau vì cùng mục đích: hỗ trợ trader hiểu thị trường. Có thể kết hợp nhiều công cụ để nâng cao độ chính xác trong nhận định xu hướng. Ví dụ, chỉ báo có thể kết hợp với các kỹ thuật tiếp tuyến và hình thái để bổ trợ phân tích.

Bản chất riêng của từng phương pháp quyết định trọng tâm ứng dụng khác nhau: có phương pháp ưu tiên xu hướng dài hạn, có phương pháp tập trung ngắn hạn; có phương pháp chú trọng vị trí tương đối, phương pháp khác nhấn mạnh vị trí tuyệt đối; một số chú ý thời gian, số khác ưu tiên giá cả. Dù khác biệt, tất cả đều thống nhất nguyên tắc: miễn có lợi nhuận, trader có thể sử dụng bất kỳ phương pháp phù hợp nào.

Xây dựng khung phân tích cá nhân

1. Xây dựng nền tảng lý thuyết vững chắc
   Chúng tôi khuyến nghị người dùng nên đọc kỹ và hiểu rõ Lý thuyết Dow. Đây là nền tảng và tài liệu kinh điển của phân tích kỹ thuật, giúp trader tránh sai sót khi phân tích thị trường. Kinh nghiệm giao dịch xác định mức lợi nhuận tối thiểu, còn mức lợi nhuận tối đa phụ thuộc vào nền tảng lý thuyết.

2. Hiểu bản chất giao dịch và nhận diện điểm yếu tâm lý cá nhân
   Bản chất giao dịch đã đề cập phía trên nên không nhắc lại. Yếu tố quyết định hiệu quả đầu tư và khả năng tồn tại hay bị loại khỏi thị trường là cảm xúc và tâm lý trong quá trình giao dịch. Trader giàu kinh nghiệm đều hiểu tầm quan trọng của việc giữ tâm lý ổn định trước biến động thị trường, nhận biết giới hạn bản thân và tôn trọng thị trường. Biết chấp nhận giới hạn và kiểm soát rủi ro tốt sẽ giúp trader đạt thành công lớn hơn.

3. Kinh nghiệm thực chiến là bài học tốt nhất, phản tư luôn cần thiết
   Bên cạnh học lý thuyết, cách tốt nhất để phát triển kỹ năng giao dịch là tham gia trading thực tế và rút kinh nghiệm từ từng giao dịch. Qua đó, trader hiểu rõ giới hạn dự báo của phân tích kỹ thuật, xác định năng lực cá nhân để liên tục điều chỉnh hệ thống phân tích, nâng cao độ chính xác.

4. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống giao dịch
   Cần quản lý vị thế khoa học, kiểm soát rủi ro hiệu quả. Khi đã xây dựng hệ thống giao dịch ban đầu, cần kiểm nghiệm thực tế, liên tục cải tiến và xây dựng khung hoàn chỉnh phù hợp với thói quen cá nhân.

Tóm tắt

Khóa học “Phân tích kỹ thuật: công cụ hữu ích để nhận diện xu hướng trong giao dịch hợp đồng” giới thiệu kiến thức nền tảng về K-line, xu hướng và mẫu kỹ thuật, tổng kết tinh hoa các phương pháp phân tích kỹ thuật kinh điển, đồng thời loại bỏ yếu tố lỗi thời. Chúng tôi hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu sâu hơn về các công cụ giao dịch quan trọng và phổ biến hóa ứng dụng thực tiễn.

Lưu ý

Bài viết này chỉ cung cấp thông tin, không phải khuyến nghị đầu tư. Gate.io không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định đầu tư nào của người dùng. Các thông tin liên quan đến phân tích kỹ thuật, nhận định thị trường, kỹ năng giao dịch và chia sẻ của trader không nên dùng làm cơ sở đầu tư. Đầu tư luôn tiềm ẩn rủi ro, biến động; bài viết này không đảm bảo lợi nhuận cho bất kỳ khoản đầu tư nào.