En çok yapay zeka patenti başvurusunda bulunan, bu Çin şirketidir.

Kaynak: Align Lab

Resim kaynağı: Sınırsız AI tarafından oluşturulmuştur.

Fransız hükümeti tarafından düzenlenen ve Hindistan hükümeti tarafından ortaklaşa düzenlenen Paris AI Action Summit, 10-11 Şubat tarihlerinde yerel saatle, küresel 100'den fazla ülkenin liderleri ve yapay zeka alanında işletme yöneticilerini çekerek, küresel gelişmeye etkisi konusunda ortak tartışmalara yol açtı.

İngiltere ve Güney Kore'de düzenlenen önceki iki AI zirvesine kıyasla, bu yılın zirvesi güvenlik ve risk konularından ziyade AI'nın potansiyeline odaklanıyor. 'AI'nin annesi' olarak bilinen Li Feifei zirvedeki açılış konuşmasında 'Şu anda gerçekten bir 'ilk AI çağı'ndayız' dedi; Google CEO'su Sundar Pichai ise 'Şu anda AI inovasyonunun altın çağı, ve en büyük risk fırsatları kaçırmaktır' şeklinde konuştu.

Fransa'nın ev sahipliği yaptığı bu zirvenin temasını "Eyleme Geçme" olarak belirlemesi, Avrupa'nın yapay zeka alanındaki etki alanını genişletme çabası olarak yorumlandı. Zirve öncesinde Fransa Cumhurbaşkanı Macron, bir medya röportajında "Avrupa'nın yapay zeka alanındaki Çin ve ABD ile olan farkı kapatması gerektiğini" belirtmişti.

Pengpai News, generatif yapay zeka (GenAI) patent verilerini analiz ederek, mevcut küresel AI rekabetinin detaylı bir şekilde sunulmasını deniyor.

2024 yılında üretilen AI patent sayısı büyük ölçüde arttı

Yapay zeka üretiminin sadece yapay zeka alanının bir dalı olmasına rağmen, patent oranı da yüksek değil - 2024 yılı sonuna kadar küresel yapay zeka patenti toplamı yaklaşık 2.6 milyon, üretim tabanlı yapay zeka ise 90.000'den fazla, oran sadece %3.6, ancak üretim tabanlı yapay zeka, mevcut verileri öğrenerek metin, görüntü, müzik vb. yeni içerikler oluşturabilir olması nedeniyle yapay zeka alanında dikkat çekici hale gelmiştir.

Bu teknolojinin dikkat çeken bir kilometre taşı, 2022 yılı Kasım ayında OpenAI'in ChatGPT'sinin piyasaya sürülmesiydi, bu, yaratıcı yapay zeka alanının büyük potansiyelini dünyaya gösterdi. Bu olaydan sonra sadece Çin'de yüzlerce büyük model, WenShengTu, WenShengVideo ve benzeri ürünler ortaya çıktı.

Ping'an News, WIPO'nun 2024'te yayımladığı Generative AI patent arama yöntemine dayanarak, patent veritabanında yapılan araştırmalar sonucunda, 2024 yılında küresel olarak 45.000 yeni Generative AI patent bilgisi eklenmiş, bu miktar son 10 yılın toplamına denk.

Ayrıca, 2024 yılında açıklanan 45.000 adet üretici yapay zeka patenti içinde, Çin'den gelen miktar 27.000 adede ulaştı ve %61.5'lik bir oranla ilk sırada yer aldı; ABD ise 7592 adet ile ikinci sırada bulunuyor. Macron, 'Avrupa'nın bugünün küresel yapay zeka yarışında ciddi şekilde geride kaldığını, hatta 'yarış alanında olmadığını' düşünüyor olsa da, Avrupa hala geçen yılın en büyük üçüncü yapay zeka patent başvuru yeri olarak kalmıştır.

Hatırlanması gereken bir nokta, başvuru yeri icat sahibinin kaynak yerini tam olarak temsil etmiyor. Aslında 2024 yılında Avrupa Patent Ofisi'nde en fazla yapay zeka patenti üreten şirket Güney Koreli Samsung (254 adet) oldu, ikinci sırada ABD'li Google (54 adet) ve üçüncü sırada Çinli Huawei (51 adet) bulunuyor.

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü, 2014 ile 2023 arasında küresel AI patentlerinin icatçılarının adreslerine dayalı istatistikleri derledi. İlk beş kaynak sırasıyla Çin, ABD, Güney Kore, Japonya ve Hindistan'dır.

Çin, GenAI patentlerinin en fazlasına sahip olup, onu sırasıyla Amerika, Güney Kore, Japonya ve Hindistan takip etmektedir. Kaynak: Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü "Generative Artificial Intelligence"

AB, küresel olarak yapay zeka alanında kapsamlı bir düzenleme olan AI Yasası'nı tanıttı ve 1 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girecek olan, AI gelişimindeki liderlik avantajına kıyasla, AI düzenlemelerinde daha cesur bir yaklaşım benimsemektedir.

Sadece yasalara yürürlüğe girmesinden yarım yıl sonra AB, yapay zeka gelişimini kolaylaştırmayı düşünüyor. Macron ve AB üst düzey yetkilileri zirvede, AB'nin yapay zeka teknolojisi gelişimine ilişkin düzenlemeleri basitleştireceğini ve AB bölgesinde gelişimini destekleyeceğini belirttiler.

Avrupa'nın düzenleme açısından çok merkeziyetçi olması, görüş, yetenek çeşitliliği gibi konularda gerekli avantajı oluşturmadığı anlamına gelmektedir. Cambridge Üniversitesi'nde Makine Öğrenimi Profesörü ve Alan Turing Enstitüsü'nde Kıdemli Yapay Zeka Araştırmacısı Neil Lawrence, Pengpai Haberleri'ne açıklamalarda bulundu.

Kim, üreteç yapay zeka patenti için başvuruda bulunmaya ilgili?

En çok yapay zeka patenti başvurusu yapan şirket verilerinden, Avrupa'nın ve Çin-ABD'nin yapay zeka alanındaki farkını Macron'un endişelendiği şekilde daha açık bir şekilde görebiliyoruz.

Pengpai News'a göre, 2024 yılı boyunca, en fazla üretebilir AI patenti alan ilk 20 şirket arasında, 11'i Çin'den olmak üzere Tencent, Baidu, China Mobile gibi şirketler bulunurken, Amerika'dan 7 şirket, Avrupa'dan ise sadece Siemens bulunmaktadır.

ABD ve Çin'den gelen iş devleri, üretken AI üzerinde çalışıyorlar, bu da Macron'un Avrupa'nın sadece bir AI tüketici rolünü üstlenebileceği konusunda neden endişelendiğini anlamasını sağlar.

Geçen yıl, ticari kuruluşların yanı sıra en fazla yeni üretken AI patenti üreten akademik kurumlar da Çin'den geldi. 2024'te, Çin Bilim Akademisi 492 yeni üretken yapay zeka patenti ile birinci sıraya yerleşti, Zhejiang Üniversitesi ve Tsinghua Üniversitesi ise hemen arkasından takip etti.

Ancak, bazıları bir kurumun yenilik yeteneğini ne kadar yansıtabileceği konusunda patent sayısına karşı şüpheci.

Bu, fikri mülkiyet alanında çalışan Xia Weifeng avukatının Pengpai News'e verdiği demeçtir: "Patent sayısı, bir şirketin AI alanındaki gücünü ölçmenin önemli bir göstergelerinden biridir çünkü patent sayısı doğrudan şirketin teknoloji birikimini ve AR-GE gücünü yansıtabilir." Ancak, Xia Weifeng, patent sayısı yanında, "patent kalitesi, ticarileşme yeteneği, temel araştırma, ekosistem oluşturma gibi çoklu boyutları bir araya getirmenin gerekliliğine" dikkat çekiyor. Xia Weifeng, bir zamanlar sermayenin ilgisini çeken AI "dört küçük ejderha"nın, genel AI patent sayısının oldukça dikkate değer olduğunu ancak teknolojiyi uygulamaya dönüştürme yeteneğini yoksunluk nedeniyle tartışmalara yol açtığını belirtti.

Ayrıca, Xia Weifeng, birçok yapay zeka şirketi AR-GE personeli ile yapay zeka patenti konusunda iletişim kurduğunda, AR-GE personelinin genel olarak yapay zeka teknolojisinin hızlı bir şekilde evrim geçirdiği ve yapay zeka patenti başvurularının arttığına dair bir hissiyat taşıdıklarını fark etti. Bazı şirketler büyük miktarda patent başvurusunda bulunarak, kendi yapay zeka teknoloji engellerini oluşturmak amacıyla yapay zeka patentlerini biriktirmektedir.

Birçok patent başvurusu yaparak teknolojik engeller oluşturma modeli iyi mi kötü mü, Xia Weifeng'in ikili bir şekilde ele alınmasını gerektiğini düşünüyor: "Bazı müşterilerimiz, AI yarışına yeni giren girişimciler ve AI teknolojisi yenilikçileri, 'patent ormanı' fenomeni gerçekte gelişmelerini engelledi, inovasyon maliyetleri de arttı, teknoloji uygulamalarının kısıtlanmasından çok endişe duyuyorlar." Ancak aynı zamanda "patent başvuruları ve yetkilendirmelerinin Çin AI şirketlerine daha geniş pazar geliştirme alanları sağladığı, teknoloji transferini ve endüstriyel yükselişi teşvik ettiği" de görülmelidir.

"Açık kaynak" bedava değil, patentler de mutlaka tekel değildir.

Yapay zeka üretiminde en fazla patente sahip olan şirket dışında, gazeteciler verileri düzenlerken çok çelişkili bir durum keşfettiler:

OpenAI'nin ChatGPT'si, şimdiye kadar sadece 30 yapay zeka patenti başvurusunda bulundu ve hepsi 2024 yılında yapıldı; aynı şekilde AI dünyasını alt üst eden DeepSeek'in ekibi de sadece 27 adet AI ile ilgili patent sahibi, bunlardan biri olan "Bir yapay zeka model eğitim veri seti oluşturma yöntemi" gibi büyük modellerin eğitimiyle ilgili patentler de 2024 yılında başvuruldu.

Ancak, iki şirketin patent başvuruları hakkındaki tartışma tamamen zıt iki yaklaşıma sahip: OpenAI için, birçok insanın merak ettiği şey, neden patent sayısının bu kadar az olduğudur? Rakibi Google ile karşılaştırıldığında neredeyse hiç yok gibi; DeepSeek için ise, daha çok insanın sormak istediği şey, neden hala patent başvurusu yapması gerektiğidir.

Bu "çifte standart" tutum, temelde ChatGPT ve DeepSeek'in temsil ettiği iki teknik yol çatışmasından kaynaklanmaktadır:

ChatGPT "kapalı kaynağa" odaklanır (yazılım kaynak kodu herkese açık değildir) ve Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü "Üretken Yapay Zeka Raporu"nda OpenAI'nin patentlerinin bu kadar küçük olmasının nedeninin kendi teknolojisini patent şeklinde sızdırmaktan kaçınmak olduğunu analiz etti. DeepSeek ise "açık kaynak" (yazılım kaynak kodu halka açık) için bastırıyor ve yeni model çıkar çıkmaz eğitim detayları açıklanıyor.

Bu nedenle birçok insan şunu soruyor: DeepSeek'in şirketi herkese ücretsiz olarak kendi teknolojisini neden paylaşırken, aynı zamanda patent başvurusu yapıyor? Buna karşılık, Xia Weifeng, eğer DeepSeek zamanında patent başvurusu yapmazsa, benzer teknolojilerin başkaları tarafından 'yağmalanabileceğini' ve hatta dava tehdidi altında kalabileceğini belirtti. Patentle hak iddia ederek, ilerideki anlaşmazlıkları etkili bir şekilde azaltabilir.

Xia Weifeng'e göre, "açık kaynak" ve "patent" arasında bir çelişki yoktur: "Temelde, 'açık kaynak' ekosistemi genişletir, patentler çekirdek teknolojiyi korur." Anahtar nokta, şirketlerin nasıl lisans şartları tasarladığıdır, böylece daha fazla kişi fayda sağlarken kendi yatırım getirisini garanti altına alır.

Belki de DeepSeek temsilcisi olarak kabul edilen açık kaynaklı yolun kabul edilmesiyle, daha fazla takımın teşvik edilerek daha verimli ve düşük maliyetli büyük modeller oluşturması olasıdır. Gelecekte, generative yapay zeka patentleri üst düzeyde artış yaşayacak.